Page 85 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

และผูครอบครองที่ไมไดทํากินมากกวาครึ่ง ทําใหเกษตรกรผูเคยไดรับการจัดสรรที่ดินจากรัฐตองกลับไปถางปาใหม

รวมทั้งการกวานซื้อที่ดินเปนผืนใหญโดยนายทุนระดับชาติและทุนตางชาติ ประเด็นนี้เกิดขึ้นทั้งพื้นที่เกษตรกรรม

ในภาคกลาง และพื้นที่ปาในภาคใต เชน ที่เกาะสมุย จังหวัดสุราษฎรธานี และที่เกาะยาวจังหวัดพังงา
ตอมา แมรัฐจะนําที่ดินปาไมที่ถูกบุกเบิกเปนที่ทํากินแลวมากําหนดเปนเขตปาเสื่อมโทรม เพื่อทําโครงการ

จัดสรรที่ดินในรูปแบบตาง ๆ เชน นิคมสรางตนเอง นิคมสหกรณ หมูบานปาไม สิทธิทํากิน รวมทั้งการปฏิรูปที่ดิน

เขตปา แตไมชาไมนานที่ดินที่จัดสรรของโครงการจัดที่ดินเพื่อชวยเหลือคนจนที่ไร ที่ดินตาง ๆ ของรัฐ ถูกเปลี่ยนมือ
มาเปนของนายทุนและผูครอบครองที่ไมไดไรที่ดินทํากินมากกวาครึ่ง เกษตรกรผูเคยไดรับการจัดสรรที่ดินจากรัฐ

และสูญเสียที่ดินไปอีกจึงมักกลับไปถางปาใหม นอกจากนั้น ยังมีการอนุญาตใหเอกชนรายใหญเชาที่ดินที่ประกาศ
เปนเขตปาเสื่อมโทรมเพื่อทําการเกษตรดวย พื้นที่อนุญาตจํานวนมากทับที่ดินทํากินของชาวบานในทองถิ่น

ทําใหเกิดขอพิพาทขัดแยงระหวางราษฎรในทองถิ่นกับบริษัทเอกชนผูเชาที่ดิน ดังกรณีพื้นที่เชาทําสวนปาลม

ในเขตปาสงวนจังหวัดกระบี่และสุราษฎรธานี และในชวงหลังวิกฤติเศรษฐกิจในป 2540 ที่ดินที่นายทุนครอบครอง
และนําเอกสารสิทธิไปเปนทรัพยประกันกูเงินจากธนาคารแลวเปนหนี้เสียกลายเปนสินทรัพยที่ไมกอใหเกิดรายได

ที่ดินจํานวนมากจึงตกไปอยูในมือของธนาคารและสถาบันการเงิน ซึ่งเมื่อรัฐจัดตั้งบริษัทบริหารสินทรัพยเขามา
จัดการหนี้ก็ทําใหนักลงทุนตางชาติกวานซื้อที่ดินไวจํานวนมาก รวมทั้งการกวานซื้อที่ดินผืนเล็กผืนนอยของราษฎร

ในชนบทหรือชิดชายเขตปาหรือชุมชนทองถิ่นที่ใชที่ดินทํากินสืบตอกันมาแตครั้งบรรพบุรุษแตไมมีเอกสารสิทธิรองรับ

ตามกฎหมาย ประเด็นนี้เกิดขึ้นทั้งพื้นที่เกษตรกรรมในภาคกลาง และพื้นที่ปาในภาคเหนือ ภาคใต เชน ที่เกาะสมุย
จังหวัดสุราษฎรธานี และเกาะยาวจังหวัดพังงา

สถานการณที่ดินดังกลาวขางตน มีมิติของการละเมิดสิทธิทางกฎหมายและสิทธิมนุษยชนตอชุมชน

และราษฎรทองถิ่นอยูดวยจึงมีเรื่องรองเรียนจํานวนมากมาที่คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ ประเด็น
รองเรียนวามีกรณีการละเมิดสิทธิในการจัดการและใชประโยชนที่ดินและทรัพยากรปาไมมีจํานวนมากกวา

การละเมิดสิทธิในที่ดินประเภทอื่น ลักษณะปญหาที่มีการรองเรียนสวนใหญมีพื้นฐานปญหามาจากการใชอํานาจรัฐ

ประกาศเขตพื้นที่ปาซอนทับพื้นที่ชุมชนอยูอาศัยและทํากิน เชน การประกาศเขตปารักษาพันธุสัตวปา
เขตอุทยานแหงชาติ เขตปาสงวนแหงชาติ หรือเขตพื้นที่อนุรักษตามมติคณะรัฐมนตรี ดังตัวอยางกรณี

การประกาศพื้นที่ปาชายเลนตามมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม 2543 และหามชาวบานเขาไปทํากิน
ในพื้นที่ดังกลาว การประกาศเขตอุทยานแหงชาติใตรมเย็น และเขตอุทยานแหงชาตินํ้าตกสี่ขีด ในพื้นที่

จ.สุราษฎรธานี ซอนทับที่ดินทํากินของราษฎร การประกาศเขตรักษาพันธุสัตวปาผาผึ้ง จ.ชัยภูมิ หรือ

การดําเนินโครงการปลูกปาเฉลิมพระเกียรติซอนทับที่ดินทํากินของราษฎร
การประกาศเขตปาซอนทับพื้นที่ชุมชนนําไปสูการใชอํานาจรัฐในการจัดการใชประโยชนที่ดิน

และทรัพยากรปาไมไวที่รัฐเพียงฝายเดียว การจัดการและใชประโยชนของชุมชนที่เคยมีมาชานานกลายเปน
การกระทําที่ผิดกฎหมายละเมิดอํานาจรัฐไปในทันที นําไปสูการจับกุมชาวบานและการผลักดันชุมชนออกไปจาก

64 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”