Page 84 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

4. การละเมิดสิทธิที่ดินปาไม

4.1 ความเปนมาและภาพรวมสถานการณปญหา

ปาไมเปนฐานทรัพยากรที่มีความสําคัญตอชุมชน โดยเฉพาะอยางยิ่งกลุมคนฐานรากของสังคมที่มีหนาที่

ผลิตอาหารปอนประชากรทั้งประเทศ การสนับสนุนใหราษฎรในชนบทมีชีวิตอยูกับฐานทรัพยากร มีการจัดการ
ทรัพยากรที่สมดุลยั่งยืนตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง จะชวยสรางงาน กระจายรายได กระจายหนาที่

และความรับผิดชอบในการดูแลทรัพยากรสาธารณะและสิ่งแวดลอม จึงทําใหเกิดความมั่นคงทางทางเศรษฐกิจ

สังคม การเมือง ระบบนิเวศ และสิ่งแวดลอมไดอยางมีประสิทธิภาพ ทั้ง ๆ ที่ปาไมมีความสําคัญเชนนี้ หากแต
กลับมีสัญญาณหลายประการที่สะทอนใหเห็นถึงสถานการณปญหาความเสื่อมโทรมของปาไมและทรัพยากร

ในประเทศไทย ทั้งการสูญเสียพื้นที่ปาธรรมชาติที่สมบูรณถึง 80 ลานไรในชวงเวลา 50 ปที่ผานมา
หรือปละกวา 1 ลานไร ซึ่งสงผลทําใหความหลากหลายทางชีวภาพของระบบนิเวศปาถูกทําลายเปนจํานวนมาก

รายงานของสถาบันนโยบายศึกษา สมาคมสังคมศาสตรแหงประเทศไทย (2534) สรุปสาเหตุหลัก

ของปญหาที่ดินทํากินในเขตปาไมไว 7 ประการคือ
1. ราษฎรอยูอาศัยและทํากินมากอนที่จะประกาศเปนปาสงวนแหงชาติและปาอนุรักษ

2. การเพิ่มขึ้นของประชากรและการขยายตัวของชุมชนโดยไมมีที่ดินทํากินรองรับ
3. การปฏิรูปที่ดินและการจัดสรรที่ดินของรัฐใหเกษตรกรลมเหลวไมสามารถแกปญหาเกษตรกร

ไรที่ดินทํากินได

4. นโยบายการลดขนาดภาคเกษตรใหไปสูภาคอุตสาหกรรมไมเปนจริง ภาคอุตสาหกรรมรองรับไมพอ
และเกษตรกรที่เปลี่ยนไปเปนคนงานไมไดมีคุณภาพชีวิตดีกวาเดิม

5. นโยบายดานเศรษฐกิจของรัฐชักนําคนใหไปตั้งชุมชนในปา ตั้งแตสัมปทานทําไม สัมปทานเหมืองแร

การอนุญาตใหเชาพื้นที่ปาสงวนฯ ฯลฯ
6. การสูญเสียที่ดินเกษตรในพื้นที่ราบใหกับนายทุนและสถาบันการเงิน และ

7. กระแสพืชเศรษฐกิจเพื่ออุตสาหกรรมและการสงออก และในชวงเวลาตอ ๆ มา ก็มีการวิเคราะห

เหตุปจจัยการทําลายปามาโดยตลอด และขอสรุปปญหาและขอเสนอแนะใหแกไขปญหาก็มิไดมีอะไรใหม
ที่แตกตางไปจากนี้

ระยะไมนานมานี้ การสูญเสียที่ดินปาไมยังเกิดจากกลไกตลาด กลไกรัฐ และกระบวนการยุติธรรม
โดยกระบวนการฟอกบริสุทธิ์ของสินทรัพยที่เกี่ยวของกับปาไม เชน การถางปาแลวนําที่ดิน ไปสรางหลักฐานกูเงิน

จากสถาบันการเงินแลวปลอยใหที่ดินถูกยึดขายทอดตลาดก็สามารถซื้อกลับมาเปนที่ดินที่ถูกกฎหมายได รวมทั้ง

การนําเงินทุนจากตางชาติมากวานซื้อที่ดิน โดยตั้งตัวแทนทําธุรกิจซื้อขายที่ดินและไดเงินสดกลับไปอยางถูกตอง
ตามกฎหมาย ที่ดินที่จัดสรรโดยโครงการจัดที่ดินเพื่อชวยเหลือคนจนที่ไรที่ดินของรัฐถูกเปลี่ยนมือมาเปนของนายทุน

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 63
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”