Page 38 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

2. การศึกษาวิจัยที่เกี่ยวของ

2.1 ที่ดินและการใชที่ดิน

พจนานุกรมของราชบัณฑิตยสถานอธิบายความหมายของที่ดิน (Land) วา หมายถึง ผืนแผนดิน

หรือพื้นดิน พื้นที่ดินทั่วไป และหมายความรวมถึงภูเขา หวย หนอง คลอง บาง ลํานํ้า ทะเลสาบ เกาะ
และที่ชายทะเลดวย สวนพจนานุกรมศัพทเศรษฐศาสตร ฉบับราชบัณฑิตยสถาน อธิบายไว 2 ความหมาย ดังนี้
1. ตามทฤษฎีเศรษฐศาสตร หมายถึง ปจจัยการผลิตประเภทหนึ่ง เปนทรัพยากรที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ

และนํามาใชเพื่อการประกอบกิจกรรมทางเศรษฐกิจตาง ๆ ซึ่งในที่นี้ทรัพยากรธรรมชาติจะหมายถึง ทั้งสิ่งที่อยู

ในดินและเหนือพื้นดินดวย เชน แรธาตุ หิน ดิน ทราย นํ้า ปาไม นํ้ามัน และผลตอบแทนที่ไดรับจากที่ดิน
จะเรียกวา คาเชา
2. ในทางบัญชี ที่ดิน หมายถึง แผนดินซึ่งอาจมีทรัพยากรธรรมชาติอยูภายใตหรือเหนือพื้นดิน

และจะนํามาใชในการประกอบกิจกรรมทางเศรษฐกิจตาง ๆ เชน เปนที่ตั้งของอาคาร โรงงาน การเพาะปลูก

การเลี้ยงสัตว และเมื่อมีที่ดินก็ตองมี เจาของที่ดิน (landlord) เปนธรรมดา ในพจนานุกรมดังกลาวอธิบายวา
หมายถึง ผูที่เปนเจาของที่ดินหรือสิ่งปลูกสรางที่อยูบนที่ดินนั้น ซึ่งจะไดรับผลตอบแทนในรูปของคาเชา
จากการใหผูอื่นใชประโยชนจากที่ดินหรือสิ่งปลูกสรางที่เขาเปนเจาของในการประกอบกิจกรรมทางเศรษฐกิจ

คาเชาที่เจาของที่ดินไดรับอาจมาจากคาเชาแท ๆ หรือคาเชาที่มาจากการลงทุนในการปรับปรุงที่ดินนั้นดวย

เจาของที่ดินมักมีความสัมพันธกับผูเชาที่ดินตามกฎหมายเกี่ยวกับการเชาที่ดิน และหลักประกันในการใชประโยชน
ในที่ดินนั้น สําหรับประมวลกฎหมายที่ดิน ไดใหความหมายที่ดินไววา “พื้นที่ดินทั่วไป และใหหมายความ
รวมถึง ภูเขา หวย หนอง คลอง บึง บาง ลํานํ้า ทะเลสาบ เกาะ และที่ชายทะเลดวย”

ในกรอบคิดสิทธิมนุษยชนสากล ที่ดินเปนปจจัยจําเปนขั้นพื้นฐานของมนุษยทุกคนไมมีขอยกเวน

จึงควรนิยามความหมายที่ดินใหกวาง และการกําหนดสิทธิในที่ดินจะตองเคารพสิทธิของคนจากคนจน
คนที่ขาดโอกาสทางการศึกษาผูที่เขาไมถึงกฎหมายที่อยูในชนบทหรืออยูตามปาเขาลําเนาไพรดวย กลาวคือ
ไมใชอํานาจตามกฎหมายที่เหนือกวาไปซอนทับสิทธิของบุคคลและชุมชนที่มีมาแตเดิมตามธรรมชาติ

จึงขอใหนิยามที่ดินและสิทธิในที่ดินไววา หมายถึง พื้นที่ดินทั่วไป รวมถึงภูเขา หวย หนอง คลอง บึง บาง

ลํานํ้า ทะเลสาบ เกาะ และที่ชายทะเล ซึ่งเปนปจจัยที่สําคัญในการประกอบกิจกรรมของมนุษยในดานตาง ๆ
โดยมีระบบสิทธิรองรับทั้งสิทธิตามกฎหมาย ไดแก ที่ดินในกรรมสิทธิ์ของรัฐและที่ดินในกรรมสิทธิ์ของเอกชน
และสิทธิตามธรรมชาติทั้งของปจเจกบุคคลและของสวนรวมที่ชุมชนใชรวมกัน แมยังไมมีกฎหมายรองรับ

ใหกรรมสิทธิ์โดยสมบูรณเหมือนของเอกชนหรือหนวยงานรัฐแตเขาครอบครองใชประโยชนมาอยางสมดุลยั่งยืน

มาชานาน
การใชที่ดิน หมายถึง การใชประโยชนจากพื้นที่ดินที่มีอยูนั้นใหเกิดประโยชนมากที่สุดเกิดผลตอบแทน
มากที่สุด (วันทนา บุษยวงศ, 2534 อางจาก ดวงพร เพิ่มสุวรรณ, 2547) ดังนั้นการใชที่ดินหรือการใชประโยชนที่ดิน

จึงหมายถึง การใชประโยชนจากที่ดินซึ่งมีอยูตามธรรมชาติเพื่อประกอบกิจกรรมตาง ๆ ที่จําเปนตอการดํารงชีวิต

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 17
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”