Page 10 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

เนื้อที่ในการสงวนหวงหาม หนวยงานประกาศที่สงวนหวงหามที่ดิน และขาดกระบวนการแสวงหาขอเท็จจริง
ที่ชัดเจนของหนวยงานราชการเกี่ยวของ

ประเด็นที่ดินเอกชนซึ่งเปนที่ดินที่รัฐอนุญาตใหเอกชนถือครองดวยความเปนเจาของ (กรรมสิทธิ์)
และดวยการครอบครองทําประโยชน โดยมีหรือไมมีเอกสารแสดงสิทธิในที่ดินเปนหลักฐาน มีลักษณะการกระทํา

ที่กอใหเกิดความขัดแยงในเรื่องสิทธิดังนี้ 1) การออกเอกสารสิทธิและหนังสือสําคัญสําหรับที่ดิน ผิดพลาด
คลาดเคลื่อน ผิดแปลง ออกทับที่ราษฎร ออกเอกสารลาชา ไมออกเอกสาร ไมเพิกถอนเอกสารสิทธิที่ออกมิชอบ

และคัดคานการออกเอกสารของราษฎร 2) การดําเนินโครงการรัฐกระทบสิทธิในทรัพยสินของเอกชน เชนเจาหนาที่
รัฐไมดําเนินการเวนคืนตามกฎหมาย เจาหนาที่รัฐไมดําเนินการขอใชประโยชนในที่ดินตามกฎหมาย และเจาหนาที่

ดําเนินโครงการรุกลํ้าที่ดินราษฎร สาเหตุที่ทําใหเกิดการละเมิด ไดแก การใชอํานาจและอิทธิพลออกเอกสารสิทธิ
ที่ดินทับที่ราษฎร การนําชี้แนวเขตผิดพลาดของเจาหนาที่รัฐ และชื่อสิ่งแสดงอาณาเขตที่ดินซํ้า การปฏิบัติราชการ

ทางทะเบียนที่ดินของเจาหนาที่รัฐ (เชน ลงระวางที่ดินผิดพลาด พิมพเลขที่ดินประจําแปลงคลาดเคลื่อนไมตรงกับ
ตนรางแผนที่) การปฏิบัติราชการของเจาหนาที่รัฐ (สรางขั้นตอนการออกเอกสารสิทธิและหนังสือสําคัญ

สําหรับที่ดินเกินความจําเปน เจาหนาที่รัฐไมปฏิบัติตามกฎหมาย ไมดําเนินการเวนคืนตามขั้นตอนหรือระยะเวลา
ที่กฎหมายกําหนด รวมทั้งไมดําเนินการขออนุญาตใชที่ดินเปนลายลักษณอักษรตามที่กฎหมายกําหนด

ดําเนินโครงการกอสรางรุกลํ้าที่ดินที่มีผูถือครอง จายคาชดเชยไมเปนธรรม ไมเหมาะสม) การรับรูขาวสาร
และการมีสวนรวมของภาคประชาชน (ผูถือครองที่ดินไมทราบถึงการออกเอกสารสิทธิและหนังสือสําคัญ

สําหรับที่ดิน ผูถือครองที่ดินไมทราบถึงการประกาศเวนคืน) และการหลอกลวง ฉอฉล ฉอโกง โดยมีขอเสนอ
ใหหนวยงานของรัฐสรางกระบวนการมีสวนรวมของประชาชนการดําเนินโครงการใด ๆ ของรัฐทุกขั้นตอน

นับตั้งแตกอนเริ่มโครงการ เชน การใหขอมูล สํารวจพื้นที่ การรับฟงขอมูลขอเท็จจริง การกําหนดพิจารณา
แนวทางการแกไขปญหา ใหมีการปรับปรุงแกไขระเบียบหลักเกณฑการจายคาทดแทนหรือเวนคืนที่ดินใหม

เพื่อใหเกิดความเปนธรรมและเหมาะสมสอดคลองกับสถานการณปจจุบัน โดยใหผูที่เปนเจาของที่ดินและผูที่มีสิทธิ
ครอบครองที่ดินมีสวนรวมในการกําหนดหลักเกณฑดังกลาว และใหกรมที่ดินมีการปรับปรุงแกไขระเบียบและ

กระบวนการออกเอกสารสิทธิโดยใหประชาชนหรือชุมชนมีสวนรวม
ที่ดินในเขตปฏิรูปที่ดิน (ส.ป.ก.) หรือที่ดิน ส.ป.ก. ซึ่งเปนที่ดินที่รัฐจัดสรรใหเกษตรกรที่ไรที่ดิน

หรือมีที่ดินไมพอทํากิน มีลักษณะการกระทําที่กอใหเกิดความขัดแยงในเรื่องสิทธิ ดังนี้ 1) การจัดที่ดินทับซอน
2) การออกเอกสารรับรองสิทธิลาชา 3) การดําเนินคดีกับราษฎรที่มีขอพิพาทโตแยง โดยมีเหตุปจจัยจากการจัดที่ดิน

ใหผูไมมีคุณสมบัติ การจัดที่ดินปฏิรูปทับพื้นที่ปาที่ชุมชนใชประโยชนรวมกัน การกันที่ดินคืนกรมปาไมทําใหราษฎร
ที่ทํากินไมไดรับที่ดิน การจัดที่ดินลาชาทําใหหนวยงานปาไมอางวายังเปนพื้นที่ปาและถูกจับกุมดําเนินคดี

สงผลใหเกิดปญหาราษฎรไมสามารถเขาไปใชประโยชนที่ดินไมไดหรือไมไดรับเอกสารรับรองสิทธิ
การละเมิดสิทธิที่ดินทั้ง 5 ประเภท มีความสัมพันธเชื่อมโยงกับโครงสรางทางนโยบายและกฎหมาย

ของรัฐบาลที่เกี่ยวกับการอนุรักษปา การปลูกปา การออกเอกสารสิทธิ์ที่ดิน การปฏิรูปที่ดิน การแปลงสินทรัพยเปน
ทุน ฯลฯ นโยบายเหลานี้ลาหลังไมสอดคลองกับบริบทของทองถิ่นและไปลมลางทําลายระบบสิทธิอํานาจ

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข VII
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”