Page 14 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

นโยบายและกฎหมายดานปาไม

นโยบายปาไมที่ดีจะชวยใหมีแนวคิดทิศทางการจัดการที่ดินและปาที่ชัดเจน ยังชวยใหการคุมครองรักษา
และจัดการใชประโยชนที่ดินปาไมมีประสิทธิภาพ แตนโยบายปาไมปจจุบันนอกจากไมสมสมัยแลวยังขาด

มิติทางสังคมและการพัฒนา และยังมิไดคํานึงถึงหลักการดานสิทธิมนุษยชน นโยบายปาไมหลายขอจึงนําไปปฏิบัติ
ไมได หรือบางขอที่นําไปปฏิบัติก็ทําใหเกิดความขัดแยงกับราษฎรในทองถิ่น จึงควรทบทวนนโยบายดานที่ดินปาไม

เสียใหม ดังนี้
- กําหนดหลักการสําคัญ คือ เนนความสามารถนําไปปฏิบัติได กลาวคือ จะตองปรับปรุงใหสอดคลอง

กับบริบททางสังคมและการเมืองที่เปลี่ยนแปลงไป
- มุงการตอบสนองปญหาความตองการของชุมชนทองถิ่นและประเทศชาติโดยคํานึงถึงการมีสวนรวม

ของทุกภาคสวน
- วัตถุประสงคสําคัญของนโยบายปาไมแหงชาติควรเนนความสมดุลของการปองกันรักษาปาธรรมชาติ

การฟนฟูปาโดยกระบวนการทางธรรมชาติและการมีสวนรวมของชุมชนทองถิ่น และการจัดสรรทรัพยากร
อยางเปนธรรมเทาเทียมกัน

- ควรจะตองใหความสําคัญกับสิทธิของราษฎรและชุมชนในเขตปา และชวยสงเสริมใหชุมชนในเขต
ปามีการวางแผนการใชที่ดินของชุมชนและใชสิทธิในการบริหารจัดการที่ดินปาไมรวมกับรัฐ เพื่อใหเกิดประโยชน

ทางเศรษฐกิจสังคมและสิ่งแวดลอมกับชุมชนทองถิ่นและประเทศชาติอยางสมดุลยั่งยืน
- กลไกการจัดการความขัดแยง ควรเนนการแปลงเปลี่ยนความขัดแยงเปนความรวมมืออยาง

สรางสรรค และการบริหารจัดการความขัดแยงอยางสันติวิธีและเปนธรรม
- กฎหมายปาไมหลายฉบับไมสอดคลองกับสถานการณปจจุบันและซํ้าซอนกัน จึงควรปรับปรุง

กฎหมายใหมีความเปนเอกภาพ เชื่อมโยง และสอดคลองกับการจัดการที่ดินและทรัพยากรธรรมชาติดานอื่น ๆ
ดวยการนํากฎหมายปาไมทุกฉบับมาบูรณาการเปน “ประมวลกฎหมายปาไม” ที่มีลักษณะเปนกฎหมายสงเสริม

และสนับสนุนราษฎรในทองถิ่นใหมีอํานาจและบทบาทหนาที่ในการคุมครองและจัดการใชประโยชนปาอยาง
สมดุลยั่งยืน

นอกจากนี้ ยังควรทบทวนหรือยกเลิกมติ ครม. หลายฉบับที่สงผลกระทบตอประชาชน เชน
1. ยกเลิก มติ ครม. วันที่ 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2536 ซึ่งหามไมใหออกเอกสารสิทธิในที่ดินที่ไมมี

หลักฐานการครอบครองเปนการเฉพาะราย เพราะไมเปนธรรมกับราษฎรที่อยูมากอนการประกาศเปนที่ดินของรัฐ
2. ทบทวนมติ ครม. วันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2541 ในประเด็นตาง ๆ ดังนี้

2.1 การสํารวจแนวเขต เพราะที่ผานมาไมมีการสํารวจชัดเจนวามีแนวเขตเทาไร ทับที่ชาวบาน
หรือไม

2.2 การใชภาพถายทางอากาศเพื่อดูการบุกรุกโดยที่แนวเขตไมชัดเจน แสดงถึงความไมเปนธรรม
กับราษฎร

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข XI
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”