Page 9 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

ที่ดินสาธารณะ เปนพื้นที่ที่มิไดอยูในความครอบครองโดยชอบของบุคคลใดและประชาชนใช
หรือเคยใชประโยชนรวมกันตามสภาพแหงพื้นที่นั้น มีลักษณะการกระทําที่กอใหเกิดความขัดแยงในเรื่องสิทธิ ดังนี้

1) การกําหนดที่ดินสาธารณะทับที่ดินทํากินของราษฎร แลวเขาไปทําลายทรัพยสิน ขับไล ขมขู คุกคามดําเนินคดี
โดยไมฟงคําคัดคานหรือการมีสวนรวมตัดสินใจของราษฎรคูขัดแยง เหตุปจจัยแหงการละเมิดที่สําคัญคือ

ความตองการในการใชประโยชนที่ดินสาธารณะ การเรงรัดออกหนังสือสําคัญสําหรับที่หลวง และการประกาศ
ที่สงวนหวงหามที่ขาดการแสวงหาขอมูล หลักฐาน พยานและขอเท็จจริงที่ชัดเจน 2) หนวยงานราชการเขาไปใช

ประโยชนในที่ดินสาธารณประโยชน ทําความเสียหายแกทรัพยสินของราษฎรที่ใชประโยชนอยูเดิมโดยไมจาย
คาชดเชยหรือจายคาชดเชยไมเปนธรรม แลวใชวิธีการรุนแรงในการขับไล ขมขู คุกคาม ดําเนินคดี โดยมีสาเหตุ

จากความตองการใชพื้นที่ของหนวยงานราชการ ตลอดจนความสําคัญผิดในสถานะของที่ดิน ไมมีความชัดเจน
ในแนวเขต เจาหนาที่รัฐไมปฏิบัติตามขั้นตอนของกฎหมาย และเจาหนาที่รัฐไมสํารวจการใชประโยชนรวมกัน

ตลอดจนการแสวงหาผลประโยชนของหนวยงาน 3) เอกชนบุกรุกที่สาธารณประโยชน หนวยงานราชการ
ที่รับผิดชอบไมดูแลรักษาปลอยใหเกิดการบุกรุก หรือทราบการบุกรุกแตไมดําเนินการแกไข ผูบุกรุกขัดขวาง

ไมใหราษฎรเขาไปใชประโยชน ใชอิทธิพลขมขูคุกคามราษฎร การออกเอกสารสิทธิหรืออางหลักฐานการครอบครอง
ที่ดินทับที่สาธารณประโยชน โดยมีสาเหตุจากความตองการครอบครองทําประโยชนในที่ดินและถือเอาประโยชน

จากที่ดินและทรัพยากรธรรมชาติ มีขอเสนอแนะเชิงนโยบาย เสนอใหกําหนดวิธีการปฏิบัติราชการใหเปนไป
ในแนวทางเดียวกัน โดยนําปญหา ขอเสนอ และความคิดเห็นจากประสบการณในพื้นที่มาประกอบ ในทางกฎหมาย

ควรปรับปรุงบทบัญญัติกฎหมายที่สาธารณประโยชนใหสอดรับกับกฎหมายรัฐธรรมนูญ โดยเฉพาะการชําระ
และประมวลบทบัญญัติกฎหมายที่ดินทั้งหมด แบงเนื้อหาอํานาจและวิธีการบริหารจัดการตรวจสอบที่ดินประเภท

ตาง ๆ ใหชัดเจน โดยประชาชนมีสวนรวมในทุกกระบวนการ
สําหรับที่ราชพัสดุซึ่งเปนทรัพยสินอสังหาริมทรัพยของแผนดินที่รัฐบาลใชในราชการอยูหรือสงวนไวใช

ในราชการภายหนา มีลักษณะการกระทําที่กอใหเกิดความขัดแยงในเรื่องสิทธิดังนี้ 1) การประกาศที่ราชพัสดุ
ทับซอนกับที่ดินอยูอาศัยทํากินของราษฎร 2) หนวยงานราชการอางวาเปนที่ดินที่หนวยราชการเคยใชประโยชน

แตไมมีหลักฐานยืนยัน และขอบเขตการใชประโยชนไมแนนอน 3) หนวยงานราชการเขาใชประโยชนสรางความ
เสียหายแกทรัพยสินของราษฎร เชน การปรับสภาพพื้นที่ของของราษฎร 4) เจาหนาที่รัฐใชวิธีการรุนแรง

ในการขับไล ขมขู คุกคาม ดําเนินคดี 5) ราษฎรไมทราบการประกาศการสงวนหวงหาม หรือการออกหนังสือสําคัญ
สําหรับที่ดิน 6) ราษฎรไมมีสวนรวมในกระบวนการพิสูจนสิทธิ์ และ 7) หนวยงานงานราชการมักจะบีบบังคับ

ใหราษฎรเชาพื้นที่ตามนโยบายรัฐผานโครงการตาง ๆ เชน โครงการรัฐเอื้อราษฎร และโครงการแปลงสินทรัพย
เปนทุน

สวนสาเหตุของการละเมิดสิทธิในที่ราชพัสดุ เกิดจากหนวยงานราชการมักขีดขอบเขตบนแผนที่
ภาพถายทางอากาศโดยไมไดสํารวจพื้นที่จริง วามีราษฎรครอบครองทําประโยชนอยูกอนหรือไม ทําใหที่ราชพัสดุ

มีขอบเขตไมชัดเจน หนวยงานราชการมีความตองการใชประโยชนในที่ดิน ไมมีพยานหลักฐานการประกาศ
สงวนหวงหามที่ชัดเจน เชน เอกสารการประกาศสงวนหวงหาม ขอบเขตที่ตั้งและอาณาเขตที่สงวนหวงหาม

VI รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”