Page 6 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand
คํานํา

ที่ดินและทรัพยากรธรรมชาติถือเปนฐานการดํารงชีวิตของประชาชนในประเทศ โดยเฉพาะอยางยิ่ง
กับผูที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม โดยที่รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 มาตรา 85

ไดกําหนดแนวนโยบายดานที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม โดยมีเจตนารมณที่จะใหรัฐวางแผน
บริหารจัดการที่ดินและทรัพยากรธรรมชาติใหแกประชาชนอยางเปนระบบ เปนธรรม และมีประสิทธิภาพ
รวมทั้งใหประชาชนเขามามีสวนรวมในกระบวนการดังกลาวดวย แตในทางปฏิบัติกลับพบวา รัฐไมอาจกระจาย

การถือครองที่ดินและชวยเหลือเกษตรกรใหมีสิทธิในที่ดินไดอยางทั่วถึง อีกทั้งยังเปนปญหาจนกอใหเกิดกรณีพิพาท
ระหวางรัฐกับชาวบานขึ้น ดังจะเห็นไดจากเรื่องรองเรียนจํานวนมากที่รองเรียนมายังคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน
แหงชาติ โดยมีการกลาวอางวาถูกละเมิดสิทธิในการถือครองและใชประโยชนจากที่ดิน

คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติในฐานะองคกรตามรัฐธรรมนูญ ซึ่งมีอํานาจหนาที่ประการหนึ่ง
ในการตรวจสอบการกระทําหรือการละเลยการกระทําอันเปนการละเมิดสิทธิมนุษยชน โดยมีกลไกในการตรวจสอบ
การละเมิดฯ เกี่ยวกับเรื่องขางตนผานคณะอนุกรรมการสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปา ซึ่งผลจากการตรวจสอบ

ขอเท็จจริง ปรากฏปจจัยแหงปญหาที่สําคัญ กลาวคือ กฎหมายที่บังคับใชอยูในปจจุบันมีเนื้อหาที่ไมสอดคลอง
กับบทบัญญัติในรัฐธรรมนูญ จึงเปนผลทําใหเกิดขอพิพาทระหวางรัฐและชาวบานอยางตอเนื่อง ดังนั้น

การเรงแกไขปญหาการละเมิดสิทธิมนุษยชนในเรื่องดังกลาวจึงเปนเรื่องที่มีความสําคัญ เพื่อที่จะนําไปสูการแกไข
ปญหากรณีพิพาทในเรื่องที่ดินและปาไม ทั้งในระดับนโยบายและในระดับปฏิบัติการ
ดวยเหตุดังกลาว สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติจึงไดดําเนินโครงการศึกษาวิจัย

เพื่อปรับปรุงแกไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม โดยมีสถาบันสิทธิมนุษยชน
และสันติศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล เปนที่ปรึกษา ทั้งนี้ มีวัตถุประสงคเพื่อรวบรวมขอมูล ขอเท็จจริงจากเรื่อง

รองเรียน รายงานผลการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ และนโยบาย
ของรัฐเกี่ยวกับที่ดินและปาไมในพื้นที่ประเภทตางๆ ไดแก ที่ดินปาไม ที่ดินสาธารณะ ที่ดินราชพัสดุ ที่ดินในเขต
ปฏิรูปที่ดินเพื่อเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) และที่ดินเอกชน โดยการวิเคราะห สังเคราะหประเด็นทางนโยบายและกฎหมาย

ที่เกี่ยวของกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนในที่ดินและปา เสนอความเห็นในการปรับปรุงแกไขนโยบายและกฎหมาย
ที่จะนําไปสูการคุมครองสิทธิของประชาชน ตลอดจนขอเสนอเพื่อการปฏิรูปโครงสราง ระเบียบ กฎหมายที่เกี่ยวของ
กับที่ดินและปา เพื่อใหการแกไขปญหาในเรื่องดังกลาวครอบคลุมทั้งกระบวนการตั้งแตในระดับนโยบายจนถึง

ในระดับปฏิบัติการ
สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ หวังเปนอยางยิ่งวา รายงานการศึกษาวิจัยฉบับนี้
จะเปนประโยชนสําหรับหนวยงาน/ผูที่เกี่ยวของ ทั้งหนวยงานในระดับนโยบายและระดับปฏิบัติการ รวมถึงประชาชน

ผูไดรับผลกระทบโดยตรงในเรื่องดังกลาว ในการที่จะนําองคความรูตลอดจนขอเสนอแนะที่ไดจากการศึกษาวิจัย
ไปใชพิจารณาทบทวน ปรับปรุง แกไขนโยบาย ขอกฎหมายที่เกี่ยวของ รวมทั้งแนวทางในการบริหารจัดการ

เรื่องที่ดินและปาใหเปนธรรม สอดคลองตามเจตนารมณของรัฐธรรมนูญ และเปนไปตามหลักสิทธิมนุษยชนตอไป

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข III
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”