Page 93 - รายงานฉบับสมบูรณ์ การประเมินศักยภาพและพัฒนาระบบงานและกระบวนการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน ตามมาตรา 257 (1) ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550

ในช่วงการปฏิบัติหน้าที่ของคณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ ได้มีการเสนอให้แยกเป็น

สององค์กรอิสระ คือผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา และคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

เนื่องจากภาระหน้าที่แต่ละด้านกว้างขวางมาก จะไม่สามารถครอบคลุมภาระหน้าที่ด้านส่งเสริม

และคุ้มครองสิทธิมนุษยชนได้มีประสิทธิภาพเพียงพอ จึงเป็นที่มาของหมวดรัฐสภา ส่วนที่ 7
ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา (มาตรา 196 - มาตรา198) และส่วนที่ 8 คณะกรรมการสิทธิ

มนุษยชนแห่งชาติ (มาตรา 199 และมาตรา 200) ซึ่งจากการที่สภาร่างรัฐธรรมนูญจัดท า

แบบสอบถามทั่วประเทศ ได้รับการสนับสนุนจากประชาชนมากกว่าร้อยละ 80 ระบุให้มี

คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และในที่สุดก็มีการก าหนดให้เป็นหนึ่งในองค์กรอิสระตาม

รัฐธรรมนูญมาตรา 75 และมีบทเฉพาะกาลมาตรา 334 ให้จัดตั้งองค์กร "คณะกรรมการสิทธิ

มนุษยชนแห่งชาติ" ภายในสองปี เช่นเดียวกับ "ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา"

บทบาทหน้าที่ "คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ" ที่มีประเด็นต่างจาก "ผู้ตรวจการ

แผ่นดินของรัฐสภา" อาจจ าแนกโดยย่อดังนี้
1. คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติสามารถตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน ทั้ง

การละเมิดจาก เอกชน และจากเจ้าหน้าที่ของรัฐได้ นอกจากนี้สามารถหยิบยกกรณีมีการละเมิด

สิทธิมนุษยชนขึ้นมาพิจารณาตรวจสอบได้เองแม้จะไม่มีผู้ร้องเรียน และยังสามารถรับเรื่อง

ร้องเรียนที่ไม่ระบุผู้ร้องได้ ในขณะที่ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภาไม่อาจที่จะริเริ่มการตรวจสอบ

ได้เอง และได้จ ากัดเฉพาะกรณีร้องเรียนต่อหน่วยงานรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐเท่านั้น

2. ในการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ

ไม่จ ากัดอยู่ที่ความชอบตามกฎหมายแต่เพียงอย่างเดียว เพราะต้องมีการพิจารณาด้วยว่า
กฎหมาย กฎระเบียบต่างๆ นั้นขัดกับหลักสิทธิเสรีภาพ และศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ตาม

รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 และหลักสิทธิมนุษยชนตามพันธกรณี หรือ

สนธิสัญญาหรืออนุสัญญาระหว่างประเทศที่ประเทศไทยเป็นภาคีหรือไม่ นอกจากนี้บางกรณีแม้

อาจจะมีการกระท าหรือละเลยการกระท าที่ไม่ผิดกฎหมาย แต่อาจเป็นการกระท าที่ไม่เหมาะสม

หรือไม่เป็นธรรมในมิติของสิทธิมนุษยชนได้ด้วย ส่วนการมีบทบาทในการไกล่เกลี่ยเยียวยาได้นั้น

คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติสามารถท าหน้าที่ได้เช่นเดียวกับ "ผู้ตรวจการแผ่นดินของ

รัฐสภา" ซึ่งมีบทบาทด้านนี้ได้อย่างเต็มที่
้
3. คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติมีหน้าที่ท างานเชิงรุก เพื่อส่งเสริมและปองกัน

การละเมิดสิทธิมนุษยชน โดยมีการศึกษา วิจัย และมีข้อเสนอแนะในเชิงกฎหมาย และนโยบาย
ต่อรัฐบาลและรัฐสภา รวมทั้งการเผยแพร่ความรู้ด้านสิทธิมนุษยชน เพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้

- 49 -