Page 24 - แด่ศักดิ์ศรีเสมอกันทุกชั้นชน : วรรณกรรมกับสิทธิมนุษยชนศึกษา
P. 24
วรรณกรรมกับสิทธิมนุษยชนศึกษา 23
สังคมเมืองแบบทุนนิยมกับการปรากฏขึ้นของนาครเขษม
นาครเขษม (2549) เป็นนวนิยายขนาดสั้นของ คอยนุช ซึ่งบอกเล่าเรื่องราวของตัวละครหลากหลาย
ที่เคยทํางานเป็นพนักงานออฟฟิศในเมืองหลวง เมื่อตัวละครเหล่านี้อายุครบ 40 ปี พวกเขาพบว่าตนเอง
หายไปจากสังคมเมืองและปรากฏตัวอยู่ในสถานที่ใหม่ที่เรียกว่านาครเขษม คอยนุชเน้นย้ํากับผู้อ่านว่าสถานที่
แห่งนี้มีอยู่จริงและดํารงอยู่ในสังคมเมืองมาช้านาน “นาครเขษมในเรื่องนี้ไม่ใช่นาครเขษมที่ไม่มีอยู่จริง และ
ไม่ใช่นาครเขษมของผู้เขียน เป็นนาครเขษมที่ไม่ได้มหัศจรรย์ เป็นนาครเขษมที่อยู่ในกรุงเทพฯ อยู่ตรงที่ที่มัน
เคยอยู่ของมันมาตั้งนานแล้วนั่นแหละ” (คอยนุช, 2549: 7) “นาครเขษม” เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเฉพาะ
สังคมเมืองสมัยใหม่และแยกไม่ออกจากแนวคิดเวลาในระบบทุนนิยม สังคมเมืองแบบทุนนิยมยึดถือเวลาตาม
เข็มนาฬิกาที่ดําเนินต่อเนื่องเป็นเส้นตรง กิจกรรมต่างๆ ถูกจัดแบ่งตามกรอบเวลาอย่างชัดเจน เช่น การแยก
เวลางานออกจากเวลาว่าง วัยทํางานออกจากวัยเกษียณ การเกษียณอายุจึงเป็นปรากฏการณ์ของสังคม
สมัยใหม่ แม้ว่าวัยเกษียณอายุจะแตกต่างกันไปในแต่ละสังคม แต่ปัจจุบันพบว่าอายุของคนวัยเกษียณลดลง
เรื่อยๆ แบบแผนชีวิตที่เปลี่ยนไปเป็นผลมาจากสังคมปัจจุบันให้ความสําคัญแก่อนาคต ผู้คนดําเนินชีวิตอย่าง
เร่งรีบไปข้างหน้า การเปลี่ยนผ่านเข้าสู่วัยสูงอายุจึงเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ในนาครเขษม “อายุ 40 ปีเป็นอายุ
ของคนแก่” สังคมมองคนวัย 40 ว่าเป็นเหมือน “ของเก่า” ที่หมดสภาพ ใช้การไม่ได้อีกต่อไป ดังนั้นเมื่ออายุ
ครบ 40 ปี ตัวละครเหล่านี้ต้องออกจากงานและเดินทางมายังนาครเขษมแม้จะไม่สมัครใจก็ตาม
นาครเขษมเป็นสถานที่สําหรับคนอายุ 40 ขึ้นไปและเป็นสถานที่ที่
อยู่นอกเหนือการรับรู้ของคนอายุน้อยกว่า 40 ปี “ฉะนั้นเราจะไม่พูดและไม่
เห็นนาครเขษมในส่วนที่มีคนอายุน้อยกว่า 40 ปี” (คอยนุช, 2549: 8) การ
ตระหนักถึง “พื้นที่อื่น” ของคนวัย 40 ปีขึ้นไปสะท้อนให้เห็นจิตสํานึกร่วมกัน
ของคนกลุ่มนี้ที่รู้สึกว่าตนไม่มีพื้นที่ในสังคมปัจจุบันที่ตนอาศัยอยู่ ความรู้สึก
แปลกแยกเป็นผลมาจากวิถีชีวิตของคนวัยนี้ที่ไม่สอดคล้องกับค่านิยมและ
อุดมการณ์ของสังคมเมืองที่มุ่งเน้นความเจริญก้าวหน้า การเติบโตอย่าง
รวดเร็วและไม่หยุดยั้ง สังคมเมืองสมัยใหม่จึงเป็นพื้นที่ของคนวัยหนุ่มสาวที่มี
กําลังวังชากระฉับกระเฉง มีความสามารถในการแข่งขัน มีกําลังผลิตและ
กําลังซื้อ ขณะที่ผู้เขียนพูดถึงนาครเขษมว่า “สภาพอากาศที่นาครเขษมเป็นอากาศที่ผ่านการหายใจเข้าออก
ช้าๆ จากคนที่เคยหายใจเข้าออกเร็วๆ มาก่อน” (คอยนุช, 2549: 8) ชาวนาครเขษมซึ่งประกอบด้วยชาย-
หญิง อายุ 40 ปีขึ้นไปมีบุคลิกคล้ายคลึงกันคือ “ผู้ชายชอบใส่เสื้อผ้ายับ เดินหลังค่อม มีพุง หัวล้าน ผมหงอก
ส่วนผู้หญิงชอบพันผ้าพันคอทั้งที่ไม่ใช่หน้าหนาว หน้าท้องยื่นทั้งที่กินน้อย ไม่เป็นสิวแล้ว แต่เป็นฝ้าและกระ
แทน....แต่ไม่ว่าผู้ชายหรือผู้หญิงก็ล้วนสายตายาว หูตึง อาหารไม่ย่อย ชอบเรอ ผายลมเสียงดัง ทําอะไรช้า”
(คอยนุช, 2549: 8) คนวัย 40 ขึ้นไปนอกจากไม่มีกําลังในการผลิตแล้ว ยังไม่มีกําลังซื้อหรือบริโภคอีกด้วย
