Page 26 - แด่ศักดิ์ศรีเสมอกันทุกชั้นชน : วรรณกรรมกับสิทธิมนุษยชนศึกษา

วรรณกรรมกับสิทธิมนุษยชนศึกษา 25

ผู้อ่านตระหนักถึงความลึกลับและความน่าสะพรึงกลัวที่แอบแฝงอยู่ในสังคมเมือง อาการหลอนที่เกิดขึ้นกับ
วิชัยเมื่อเขาจะมีอายุครบ 40 บ่งบอกสภาวะทางอารมณ์ของผู้คนในสังคมเมืองที่เผชิญกับความไม่มั่นคงและ

ไม่แน่นอนในชีวิต ที่สําคัญคือการหายตัวไปของคนอายุ 40 ขึ้นไปเป็นชะตากรรมที่พนักงานเหล่านี้ไม่มีส่วนใน
การกําหนดหรือมีอํานาจในการตัดสินใจด้วยตนเอง

มุมมองแบบเควียร์กับการวิพากษ์วิถีเมืองสมัยใหม่

ก่อนที่ตัวละครจะเดินทางมายังนาครเขษมเมื่ออายุครบ 40 ปี ตัวละครทุกคนยกเว้นพี่มาโนชล้วน
เคยทํางานเป็นพนักงานออฟฟิศมาก่อน เรื่องราวของชาวนาครเขษมเมื่อครั้งที่เคยเป็นพนักงานออฟฟิศฟังดู

แปลกพิลึกหรือเกินจริง เช่น บทที่ชื่อ “วิชัย พนักงานออฟฟิศที่ต่อมเหงื่อไม่ทํางาน” กล่าวถึงตัวละครวิชัยที่
ก่อนหน้าจะมาเป็นพนักงานออฟฟิศ ต่อมเหงื่อของเขาทํางานปกติ วิชัยกลายเป็นพนักงานออฟฟิศที่ต่อมเหงื่อ
ไม่ทํางาน เนื่องจากเขาทํางานในห้องปรับอากาศตลอดทั้งวัน ในบทที่ชื่อ “ผู้หญิงลึกลับที่มีฝ้ารูปแผนที่

แอฟริกา” กล่าวถึงคุณนภาซึ่งเคยเป็นพนักงานพิมพ์ดีด คุณนภานั่งพิมพ์งานทั้งวันจนไม่รู้ตัวว่าใบหน้าของเธอ
ขึ้นฝ้า เมื่ออายุครบ 40 คุณนภาพบว่าฝ้าบนใบหน้าขยายตัวใหญ่ขึ้นจนกลายเป็นแผนที่รูปแอฟริกา ในบทที่

ชื่อ “น้าปรีชากับหน้า 23 ที่หายไป” กล่าวถึงอดีตพนักงานบริษัทที่ชื่อปรีชา คุณปรีชาชอบทําตัวกลางๆ ไม่
ต้องการทําตัวโดดเด่นจนเป็นที่จับจ้องของคนอื่นๆ คุณปรีชากลายเป็นที่สังเกตเมื่อไม่สามารถหาเอกสารหน้า

23 ที่ประธานบริษัทขอดู นับแต่นั้นเป็นต้นมาชีวิตของคุณปรีชาหมกมุ่นกับการตามหา “หน้า 23 ที่หายไป”
หรือบทที่ชื่อ “ร้านกาแฟร้านเดียวในนาครเขษม” กล่าวถึงคุณนิตยาเจ้าของร้านกาแฟซึ่งเคยเป็นพนักงาน

ออฟฟิศ คุณนิตยาเป็นคนทําอะไรเร็วกว่าคนอื่น เธอทําทุกอย่างที่คนอื่นทําจนหมดและหาเรื่องทําอย่างอื่นที่
ไม่เคยทํา เช่น การ “ลองเป็นหนี้ธนาคาร...ร่วมเพศกับคนอายุน้อยกว่า มีความสัมพันธ์กับเพศเดียวกัน” หรือ

คุณดํารง ที่ชีวิตหมดไปวันๆ กับการแสวงหาและบริโภคสิ่งของแปลกใหม่และการทํากิจกรรมต่างๆ ที่คนใน
สังคมเมืองทํากัน จนทําให้คุณดํารงกลายเป็นคนที่ไม่มีเวลาว่าง

สังคมเมืองมีบทบาทในการสร้างบุคลิกลักษณะและพฤติกรรมให้ผู้ที่อาศัยอยู่ในเมือง การทําทุกอย่าง
เร็วเกินไปของคุณนิตยา การที่ต่อมเหงื่อของวิชัยไม่ทํางาน การทําตัวกลางๆ ของน้าปรีชา ล้วนเป็นผลมาจาก
การที่ตัวละครเหล่านี้เข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของสังคมเมืองหลวง วิถีปฏิบัติของคนในสังคมเมืองกลายเป็นสิ่งคุ้น

1
ชินจนเป็นนิสัยหรือจริตของคนในสังคมเมืองที่มีร่วมกัน แม้วิชัยจะรู้สึกว่างานที่ตนทํานั้นจําเจน่าเบื่อหน่าย

1 ปิแยร์ บูดิเยอ (Pierre Bourdieu) เรียกสิ่งนี้ว่า “Habitus” บูดิเยอให้คําจํากัดความแก่ “Habitus” ว่าหมายถึง
“a system of dispositions, that is of permanent manners of being, seeing, acting and thinking, or a system
of long-lasting (rather than permanent) schemes or schemata or structures of perception, conception, and

action” (Bourdieu, 2005: 43).