Page 100 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย
P. 100
83
เกี่ยวข้องกับผลกระทบด้านต่าง ๆ ที่ได้รับจากการเลี้ยงปลาในกระชัง ดังนั้น ผลที่เกิดขึ้นในเบื้องต้นจึง
ไม่สามารถหาข้อสรุปร่วมกันได้
2) ขั้นตอนการเจรจาไกล่เกลี่ยโดยคนกลาง เมื่อไม่บรรลุข้อตกลง แม้อาศัยผู้น้าชุมชนหรือ
บุคคลที่เป็นที่เคารพนับถือมาพูดคุยเจรจาร่วมกัน บางครั้งยังมีการตอบโต้ต่อรอง ไกล่เกลี่ย ประนีประนอม
ซึ่งยังไม่เป็นที่พอใจของทั้งสองฝ่าย เนื่องจากแต่ละฝ่ายมองเห็นแต่ประโยชน์ที่ตัวเองจะได้รับจนเกิด
ความขัดแย้งตามมา โดยต่างฝ่ายต่างมีเหตุผลและอ้างสิทธิ์ในการครอบครองทรัพยากรน้้า จนในที่สุด
ได้เชิญหัวหน้าโครงการพลังงานไฟฟ้าเขื่อนล้าปะทาวเป็นคนกลางในการไกล่เกลี่ย มาร่วมรับทราบปัญหา
และหาทางออกร่วมกัน รูปแบบที่ใช้ในขั้นตอนนี้คือ การประสานความร่วมมือ มุ่งเน้นให้ทั้งสองฝ่าย
พูดคุยถึงปัญหาและแสดงเหตุผลจุดยืนของแต่ละฝ่ายเพื่อปรับจากจุดยืนแต่ละฝ่ายไปสู่สมดุล กล่าวคือ
ผลประโยชน์ที่ทั้งสองฝ่ายสามารถยอมรับร่วมกันได้ ส้าหรับยุทธวิธีที่ใช้ในการต่อรองนั้น กลุ่มผู้เลี้ยงปลา
ในกระชังใช้วิธีการขอเลี้ยงปลาในกระชังต่อโดยให้เหตุผลเกี่ยวกับผลกระทบทางเศรษฐกิจหากต้องหยุด
เลี้ยงปลาไปย่อมต้องสูญเสียรายได้จุนเจือครอบครัว ขณะเดียวกันยอมรับฟังข้อเสนอและเหตุผลของ
กลุ่มผู้ใช้น้้า ซึ่งกลุ่มผู้ใช้น้้าเรียกร้องให้หยุดเลี้ยงปลาในกระชังเพราะได้รับผลกระทบด้านสุขภาพ พร้อมกับ
รับฟังเหตุผลและทางเลือกของกลุ่มผู้เลี้ยงปลาในกระชังด้วยเช่นเดียวกัน กระทั่งกลุ่มผู้เลี้ยงปลายอม
เคลื่อนย้ายกระชังปลาจากพื้นที่ปัจจุบันกลับสู่พื้นที่เดิม (สุนทร ปัญญะพงษ์ และคณะ, 2554; 2555)
ผลที่ได้จากการปฏิบัติตามแนวปฏิบัติที่ดี หลังจากด้าเนินการต่อรองและเจรจาไกล่เกลี่ย
ความขัดแย้งดังกล่าวจึงได้รับการแก้ไขตามมติที่ได้ตกลงร่วมกัน โดยกลุ่มผู้เลี้ยงปลาในกระชังยังคง
สามารถมีรายได้จากการเลี้ยงปลาต่อไปได้ ขณะเดียวกันกลุ่มผู้ใช้น้้าย่อมมีน้้าที่สะอาดไว้ส้าหรับใช้
สอย ทั้งนี้ แม้ความขัดแย้งที่เกิดขึ้นจะก่อให้เกิดปัญหาหรือผลกระทบต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในเบื้องต้น
แต่หากพิจารณาถึงผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นยังแสดงให้เห็นว่า ความขัดแย้งระหว่างชุมชนและชุมชนของลุ่มน้้า
ล้าปะทาวยังสามารถแก้ไขได้ซึ่งแตกต่างจากความขัดแย้งระหว่างรัฐกับชุมชนของล้าน้้าล้าปะทาวที่ยัง
ไม่สามารถบรรลุเป้าหมายการแก้ไขความขัดแย้งได้ (สุนทร ปัญญะพงษ์ และคณะ, 2555)
ขณะเดียวกัน ทั้งการเกิดความขัดแย้งและการแก้ไขความขัดแย้งยังเป็นบทเรียนให้แก่คนในชุมชนล้า
ปะทาวต่อไปในภายหน้า เพราะหากเกิดข้อพิพาทหรือความขัดแย้งในกรณีที่ใกล้เคียงกันคนในชุมชน
ย่อมสามารถน้าบทเรียนดังกล่าวมาประยุกต์ใช้เพื่อแก้ไขปัญหาเหล่านั้นได้ต่อไป
สรุปแนวปฏิบัติที่ดี การคลี่คลายความขัดแย้งทั้งสองขั้นตอน ได้แก่ การเจรจาต่อรองและ
การเจรจาไกล่เกลี่ยโดยคนกลางที่ชาวบ้านทั้ง 2 ฝ่าย เลือกใช้ เป็นรูปแบบการจัดการความขัดแย้งตาม
แนวทางสันติวิธีที่สามารถน้ามาปฏิบัติได้จริง กล่าวคือ สามารถแก้ไขปัญหาความขัดแย้งได้และเป็นที่
ยอมรับทั้งสองฝ่าย ทั้งยังไม่ก่อให้เกิดการใช้ความรุนแรง แต่กลับมุ่งเน้นการแก้ไขปัญหาแบบประสาน
ความร่วมมือและเจรจาโดยยึดหลักผลประโยชน์ร่วมกันของทุกฝ่ายจนน้าไปสู่การบรรลุเป้าหมายคือ
แก้ไขปัญหาความขัดแย้งได้นั่นเอง
