Page 96 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย
P. 96
79
การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้แก่คนในชุมชนลุ่มน้้าลี้สอดคล้องกับการด้าเนินงาน
ของเครือข่ายการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติของพื้นที่ลุ่มน้้าลี้เชิงพุทธบูรณาการหรือกลุ่มองค์กร
เครือข่ายอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งรวมถึงการอนุรักษ์และจัดการทรัพยากรน้้าในเขตลุ่มน้้าลี้ ซึ่งการที่คน
ในชุมชนลุ่มน้้าลี้เลือกใช้ประเพณีแห่ช้างเผือกเพื่อให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อม สามารถ ใจเตี้ย
(2560) ได้ให้ค้านิยามว่าการด้าเนินการดังกล่าวเป็นการจัดการในรูปแบบของ “นิเวศวัฒนธรรม”
ขณะที่ พัลลภ หารุค้าจา และคณะ (2561) กล่าวว่าเป็นการด้าเนินการ “เชิงพุทธบูรณาการ” ทั้งการ
จัดการทรัพยากรน้้าด้วยการจัดตั้งเครือข่ายฯ หรือกลุ่มองค์กรเครือข่ายอื่น ๆ และประเพณีแห่
ช้างเผือกที่คนในชุมชนลุ่มน้้าลี้เลือกปฏิบัติ ถือเป็นส่วนหนึ่งของสิทธิที่ชุมชนพึงมีต่อการจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมภายในท้องถิ่น ดังนั้น รูปแบบการจัดการทรัพยากรน้้าทั้งการ
จัดการทรัพยากรน้้าด้วยการจัดตั้งเครือข่ายฯ หรือกลุ่มองค์กรเครือข่ายอื่น ๆ และประเพณีแห่
ช้างเผือกจึงถือเป็นการจัดการตามแนวคิดสันติวิธีที่ให้สิทธิแก่ชุมชนในการด้าเนินการนั่นเอง
สรุปแนวปฏิบัติที่ดี การเลือกประเพณีการแห่ช้างเผือกซึ่งเป็นประเพณีท้องถิ่นของลุ่มน้้าลี้
นอกจากจะมีส่วนช่วยอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมโดยเฉพาะทรัพยากรน้้าแล้ว ยังเป็น
การอนุรักษ์ประเพณีการแห่ช้างเผือกให้อยู่คู่กับคนในลุ่มน้้าลี้สืบไปชั่วลูกหลาน นอกจากนี้ กลุ่มหรือ
องค์กรที่เกี่ยวข้องยังได้เข้ามามีบทบาทต่อการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเช่นกัน การ
เชื่อมโยงเครือข่ายการท้างานระหว่างกลุ่มหรือองค์กรนั้น ๆ จะยิ่งช่วยสร้างความเข้มแข็งให้แก่ชุมชน
ลุ่มน้้าลี้ต่อไป (แผนภูมิที่ 4.5)
คนในชุมชน
ลุ่มน้้าลี้
กลุ่ม/องค์กร/ วัฒนธรรม/
เครือข่ายต่าง ๆ ประเพณี
เช่น เช่น
- เครือข่ายการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติของ - ประเพณีการแห่ช้างเผือก
พื้นที่ลุ่มน้้าลี้เชิงพุทธบูรณาการ - การเลี้ยงผีขุนน้้า
- กลุ่มน้้าลี้ตอนปลาย - การซ่อมฝาย รองเหมืองฝาย
- กลุ่มเหมืองฝายลี้ - ฯลฯ
- กลุ่มเหมืองฝายทุ่งหัวช้าง
- ฯลฯ
แผนภูมิที่ 4.5 การจัดการทรัพยากรน้้าโดยชุมชนลุ่มน้้าลี้
