Page 223 - รายงานศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยผังเมืองกับการคุ้มครองสิทธิชุมชนและสิทธิการมีส่วนร่วมของประชาชน
P. 223
สำานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
5.3.2 การขอให้คณะกรรมการผังเมืองกำาหนดหลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขที่
เจ้าของหรือผู้ครอบครองที่ดินจะต้องแก้ไขเปลี่ยนแปลงหรือระงับการใช้
ประโยชน์ที่ดิน
ข้อมูลจากเครือข่ายอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมหนองแซง จังหวัดสระบุรี ที่ประสบปัญหาเนื่องจากมี
การขออนุญาตประกอบกิจการโรงงานผลิตพลังงานไฟฟ้าขนาดใหญ่อยู่ในพื้นที่ตำาบลหนองนำ้าใส อำาเภอ
หนองแซง จังหวัดสระบุรี ที่เป็นพื้นที่ทำาการเกษตรและใกล้กับชุมชน ซึ่งมูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อมเข้าไป
ให้ความช่วยเหลือประชาชนทางกฎหมาย พบว่านอกจากความล่าช้าในการประกาศใช้กฎกระทรวงให้ใช้
บังคับผังเมืองรวม จนส่งผลให้มีการใช้ประโยชน์ที่ดินในกิจกรรมที่ไม่สอดคล้องกับร่างผังเมืองดังที่ได้กล่าว
มาแล้วนั้น เมื่อมีการประกาศกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวมไปแล้ว กลไกที่น่าจะสามารถปกป้อง
คุ้มครองสิทธิของประชาชนและชุมชนจากกิจกรรมที่ไม่สอดคล้องกับกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวม
ดังที่ปรากฏในพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2518 มาตรา 27 วรรคสอง บัญญัติว่า
“ความในวรรคหนึ่งมิให้ใช้บังคับแก่กรณีที่เจ้าของหรือผู้ครอบครองที่ดินได้ใช้ประโยชน์ที่ดินมาก่อน
ที่จะมีกฎกระทรวงให้ใช้บังคับผังเมืองรวมและจะใช้ประโยชน์ที่ดินเช่นนั้นต่อไปเมื่อมีกฎกระทรวงให้ใช้บังคับ
ผังเมืองรวมแล้ว แต่ถ้าคณะกรรมการผังเมืองเห็นว่าการใช้ประโยชน์ที่ดินเช่นนั้นต่อไปเป็นการขัดต่อนโยบาย
ของผังเมืองรวมในสาระสำาคัญที่เกี่ยวกับสุขลักษณะความปลอดภัยของประชาชนและสวัสดิภาพของสังคม
คณะกรรมการผังเมืองมีอำานาจกำาหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่เจ้าของหรือผู้ครอบครองที่ดิน
จะต้องแก้ไขเปลี่ยนแปลงหรือระงับการใช้ประโยชน์ที่ดินเช่นนั้นต่อไปภายในระยะเวลาที่เห็นสมควรได้
การกำาหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขดังกล่าวให้คำานึงถึงกิจการที่มีการใช้ประโยชน์ที่ดิน สภาพของ
ที่ดินและทรัพย์สินอื่นที่เกี่ยวกับที่ดิน การลงทุนประโยชน์หรือความเดือดร้อนรำาคาญที่ประชาชนได้รับจาก
กิจการนั้น ทั้งนี้ให้คณะกรรมการผังเมืองเชิญเจ้าของหรือผู้ครอบครองที่ดินมาแสดงข้อเท็จจริงและ
ความเห็นประกอบ”
ในทางปฏิบัติแล้ว กลไกตามมาตรา 27 วรรคสอง ที่ให้อำานาจคณะกรรมการผังเมืองในการกำาหนด
หลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขที่เจ้าของหรือผู้ครอบครองที่ดินจะต้องแก้ไขเปลี่ยนแปลงหรือระงับการใช้
ประโยชน์ที่ดินที่ขัดกับนโยบายของผังเมืองรวมในสาระสำาคัญได้นี้ ไม่เคยถูกบังคับใช้เพื่อคุ้มครองสิทธิของ
ประชาชนหรือชุมชนแต่อย่างใด จากการตรวจสอบข้อมูลทั้งทางเอกสารและเว็บไซต์ของกรมโยธาธิการ
และผังเมืองไม่พบว่าได้มีจัดทำาวิธีการ ขั้นตอน หรือหลักเกณฑ์ในการใช้อำานาจตามบทบัญญัติมาตรานี้
เพื่อเป็นกรอบในการใช้อำานาจของคณะกรรมการผังเมืองแต่อย่างใด อีกทั้งยังไม่ปรากฏข้อเท็จจริงว่า
คณะกรรมการผังเมืองเคยพิจารณาใช้อำานาจตามบทบัญญัติมาตรานี้เพื่อให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ของ
ผังเมืองแต่อย่างใด
222
