Page 173 - ศัพท์สิทธิมนุษยชนในกระบวนการยุติธรรมและสิทธิมนุษยชนศึกษา

คำาที่เกี่ยวข้อง WELL-FOUNDED FEAR OF PERSECUTION,
REFUGEE, DISPLACED PERSON, EXTRADITION, TORTURE, DEATH
SENTENSE, LEGAL BINDING

OMBUDSMAN ผู้ตรวจการแผ่นดิน

มาจากภาษาสวีเดน คือ “อุมบุดส์มาน” ตามความหมายเดิม คือ คนกลาง
หรือผู้แทนที่ได้รับการแต่งตั้งจากพระมหากษัตริย์ รัฐสภา หรือฝ่ายบริหาร
ให้มีหน้าที่ดูแลประโยชน์สุขของประชาชน รวมถึงรับฟังคำาร้องเรียนและสอบสวน
กรณีประชาชนร้องเรียนต่อหน่วยงานของรัฐและรายงานต่อองค์กรที่แต่งตั้ง
ปัจจุบันคำานี้มีความหมายกว้างขึ้น หมายถึง บุคคล หรือองค์กรที่จัดตั้งโดยรัฐ
เพื่อให้ทำาหน้าที่ดังกล่าว
แนวคิดเรื่องผู้ตรวจการแผ่นดินมีมาช้านาน เช่น ในประเทศจีนโบราณ
หรือในประเทศไทยที่พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งผู้แทนพระองค์ดูแลทุกข์สุข
ของประชาชนต่างพระเนตรพระกรรณ แต่รูปแบบที่ใช้ในความหมายปัจจุบัน
มีกำาเนิดจากประเทศสวีเดนในช่วงต้นคริสตศตวรรษที่ 19 ที่ได้มีการแต่งตั้ง
ผู้ตรวจการรัฐสภา ต่อมารูปแบบนี้ได้แพร่หลายไปในหลายประเทศ เช่น
ประเทศฟินแลนด์ นอร์เวย์ อังกฤษ และสหรัฐอเมริกา

ในประเทศไทย ได้มีการจัดตั้ง “ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา”
ขึ้นใน พ.ศ. 2542 (ค.ศ. 1999) และต่อมาได้เปลี่ยนชื่อเป็น “ผู้ตรวจการแผ่นดิน”
ซึ่งตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 (ค.ศ. 2007)
ได้กำาหนดให้เป็นองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญทำาหน้าที่ตรวจสอบการใช้
อำานาจรัฐโดยการสอบสวนหาข้อเท็จจริงแล้วรายงานผลการตรวจสอบ
และผลการปฏิบัติหน้าที่พร้อมข้อสังเกตต่อคณะรัฐมนตรีสภาผู้แทนราษฎร
และวุฒิสภา

อำานาจหน้าที่ของผู้ตรวจการแผ่นดิน มีดังนี้
• รับคำาร้องเรียนการละเลยหรือไม่ปฏิบัติตามกฎหมาย หรือการปฏิบัติ
หน้าที่โดยไม่ชอบของเจ้าพนักงานของรัฐที่เป็นฝ่ายบริหาร

162