Page 426 - รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะนโยบายหรือมาตรการเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ: กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ
P. 426
368 | รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ (Final Report)
ด้วยการเลื อกปฏิ บั ติ ในการจ้ างงานโดยเฉพาะ ดั งเช่น กฎหมายมาตรการการจ้างงาน
(The Employment Measure Act - EMA) และ กฎหมายว่าด้วยความมั่นคงด้านการจ้างงานผู้สูงอายุ
(The Act Concerning Stabilization of Employment of Older Persons) ของญี่ปุ่น หรือ กฎหมายสิทธิ
พลเมือง (Civil Rights Act) และกฎหมายการเลือกปฏิบัติต่ออายุในการจ้างงาน (Age Discrimination in
Employment Act) ของสหรัฐอเมริกา หรือ พระราชบัญญัติเกษียณอายุและการจ้างงานใหม่ (Retiement
and Reemployment Act) ของสิงคโปร์ เป็นต้น
ประเทศไทยมีการรับรองสิทธิในการประกอบอาชีพของบุคคลไว้อย่างกว้าง มิได้ระบุเป็นการ
เฉพาะถึงสิทธิของผู้สูงอายุแต่อย่างใดในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 เช่น มาตรา 74
วรรคหนึ่ง ที่ระบุเพียงค าว่า “ประชาชน” และ “แรงงาน” ส าหรับพระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 เป็น
กฎหมายที่ได้ตราขึ้นเพื่อให้สอดคล้องกับรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยในการคุ้มครองสิทธิของผู้สูงอายุใน
ด้านการประกอบอาชีพและการฝึกอบรมอาชีพ และอยู่ในการบังคับใช้ของกระทรวงการพัฒนาสังคมและความ
มั่นคงของมนุษย์ กระทรวงหรือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถน าไปบัญญัติเพิ่มเติมในกฎกระทรวงหรือระเบียบ
ให้สอดคล้อง ซึ่งจะด าเนินการหรือไม่ เมื่อใด ก็ขึ้นอยู่กับความพร้อมของกระทรวงหรือหน่วยงานนั้น ดังเช่น
กระทรวงแรงงาน มีพระราชบัญญัติแรงงาน ในการคุ้มครองแรงงาน แต่เป็นการคุ้มครองแรงงานที่อยู่ในระบบ
การจ้างงานที่มีนายจ้างในภาคเอกชน จึงไม่ครอบคลุมการคุ้มครองแรงงานในภาคนอกระบบการจ้างงานและ
แรงงานสูงอายุ นโยบายการจ้างงานหรือการสร้างอาชีพแก่ผู้สูงอายุ ไม่ใช่หน้าที่ความรับผิดชอบตามกฎหมาย
แรงงานที่มีอยู่
ในขณะที่ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ซึ่งรับผิดชอบโดยตรงในการ
คุ้มครองสิทธิของผู้สูงอายุนั้น จะเป็นการคุ้มครองในลักษณะของการประชาสงเคราะห์ที่แตกต่างจากการจ้าง
งานที่มีเงื่อนไขการจ้างงานที่ก าหนดโดยนายจ้างภายใต้กฎหมายแรงงานของกระทรวงแรงงาน ในกรณีนี้
อาจเรียกได้ว่า เป็นปัญหาการแยกส่วนความรับผิดชอบตามบทบาทหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย
(Compartmentalization) ของระบบราชการไทย เพราะผู้สูงอายุที่มีงานท าในระบบการจ้างงาน และ
ผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาทางเศรษฐกิจหรือสังคมก็จะได้รับการคุ้มครองจากภาครัฐ แต่ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ที่อยู่
นอกระบบการจ้างงานหรือประกอบการเองก็จะไม่มีหน่วยงานรัฐใดมาดูแลหรือคุ้มครองสิทธิ
6.1.1.2 การขาดระบบความมั่นคงทางสังคมของผู้สูงอายุที่ครอบคลุม
ในการคุ้มครองสิทธิของผู้สูงอายุโดยการสร้างความมั่นคงทางสังคมของผู้สูงอายุในต่างประเทศที่
เป็นกรณีศึกษา จะเป็นระบบการคุ้มครองในลักษณะของการประกันสังคมและประกันสุขภาพที่ครอบคลุม
ผู้สูงอายุที่มีงานท าทั้งที่มีนายจ้างหรือมีการประกอบการเองรวมทั้งผู้ที่อยู่ข้างหลังและเมื่อผู้สูงอายุพิการหรือไร้
ความสามารถ ซึ่งเป็นการประกันความเสี่ยงที่จะไม่มีรายได้เพียงพอในการด ารงชีวิตเมื่อต้องการหยุดท างาน
หรือเกษียณ หรือการรักษาพยาบาลระยะยาวหรือระยะสุดท้ายของชีวิต หรือพิการ/ไร้ความสามารถในการ
ด าเนินชีวิต (ดูรูปที่ 26) ความมั่นคงทางสังคมเป็นระบบที่ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมโดยภาคบังคับและโดยสมัครใจใน
การจ่ายเบี้ยประกันจากรายได้ที่ได้รับในขณะที่มีงานท า นอกจากนั้น ยังมีการคุ้มครองในลักษณะของ
สวัสดิการสังคมที่รัฐเป็นผู้จัดให้บริการต่าง ๆ ในการช่วยเหลือผู้สูงอายุยากจนที่มีรายได้ต่ ากว่าเกณฑ์ที่ก าหนด
