Page 40 - แนวปฏิบัติเพื่อการจัดการร่วมประเด็นสิทธิมนุษยชน : สิทธิชุมชนกับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และการพัฒนารวมถึงสิทธิอื่นที่เกี่ยวข้อง
P. 40
40 สำ�นักงานคณะกรรมการสำิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
เมื่อชุมชนถูกละเมิดสิทธิ โดยมีขั้นตอนต้นทางก่อนจะไปถึงศาล เช่น
กระบวนการยุติธรรมทางเลือก และการไกล่เกลี่ย เป็นต้น รวมถึงการจัดให้มี
การคุ้มครองและปกป้องสิทธิชุมชนโดยอาศัยอ�านาจของรัฐหรือองค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่น เพื่อก�าหนดข้อห้ามส�าหรับบุคคลภายนอกที่จะเข้ามาใช้ประโยชน์
จากทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน
๓. ควรน�าหลักเกณฑ์การจัดการร่วม ๘ ข้อของเอลินอร์ ออสตรอม
(Elinor Ostrom) มาใช้เป็นแนวทางในการก�าหนดหลักเกณฑ์และเงื่อนไข
การใช้สิทธิชุมชน ดังนี้
๑) การระบุขอบเขตที่ชัดเจน ทั้ง “ขอบเขตเกี่ยวกับผู้ใช้” ซึ่งสามารถ
แยกแยะได้ว่าใครมีสิทธิและไม่มีสิทธิเข้าใช้ทรัพยากร และ “ขอบเขต
ของทรัพยากร” ซึ่งแยกแยะระหว่างขอบเขตของทรัพยากรที่ชุมชนดูแลกับ
ระบบนิเวศเชิงสังคมที่ใหญ่กว่า
๒) กติกาในการจัดการทรัพยากรจะต้องสอดคล้องกับสภาพสังคม
และเงื่อนไขของพื้นที่ เช่น การก�าหนดช่วงเวลาในการใช้ทรัพยากรที่สัมพันธ์
กับฤดูกาลและวงจรชีวิตในระบบนิเวศ เป็นต้น
๓) ผู้มีส่วนได้เสียในการใช้ทรัพยากรสามารถมีส่วนร่วมในการ
ก�าหนดกติกาในการจัดการทรัพยากร
๔) มีการติดตามประเมินผลที่มีประสิทธิภาพ โดยผู้มีส่วนได้เสีย
ในการใช้ทรัพยากร ทั้ง “การติดตามดูแลพฤติกรรมการใช้ประโยชน์
จากทรัพยากร” และ “สภาพของทรัพยากร”
๕) มีการลงโทษผู้ละเมิดกฎกติกาอย่างค่อยเป็นค่อยไป จากเบาไป
หาหนัก
