Page 19 - แนวปฏิบัติเพื่อการจัดการร่วมประเด็นสิทธิมนุษยชน : สิทธิชุมชนกับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และการพัฒนารวมถึงสิทธิอื่นที่เกี่ยวข้อง
P. 19
สิทธิชุมชน กับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ 19
สิ่งแวดล้อม และการพัฒนารวมถึงสิทธิอื่นที่เกี่ยวข้อง
ทั้งนี้ สภาพบังคับของการปฏิบัติหน้าที่ของรัฐตามมาตรา ๕๗ และมาตรา ๕๘
เป็นไปตามมาตรา ๕๑ หมวด ๕ หน้าที่ของรัฐ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช ๒๕๖๐ กล่าวคือ หากหน้าที่ตามมาตราทั้งสองเป็นการท�าเพื่อให้เกิดประโยชน์
แก่ประชาชนโดยตรง ประชาชนและชุมชนมี “สิทธิที่จะติดตามและเร่งรัดให้รัฐด�าเนินการ
รวมทั้งฟ้องร้องหน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง” ได้ เพื่อให้ประชาชนหรือชุมชนได้รับ
ประโยชน์นั้นตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กฎหมายบัญญัติ
โดยกฎหมาย ณ ปัจจุบัน คือ พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยวิธี
พิจารณาของศาลรัฐธรรมนูญ พ.ศ. ๒๕๖๑ มาตรา ๔๕ บัญญัติให้ “บุคคลหรือชุมชน”
ซึ่งเป็นผู้ได้รับประโยชน์โดยตรงจากการท�าหน้าที่ของรัฐตามรัฐธรรมนูญ หมวด ๕
หน้าที่ของรัฐ และได้รับความเสียหายจากการไม่ปฏิบัติหน้าที่ของรัฐ หรือการปฏิบัติหน้าที่
ไม่ถูกต้องครบถ้วนหรือล่าช้าเกินสมควร มีสิทธิยื่นค�าร้องขอให้ศาลวินิจฉัยคดีได้ ภายใต้
หลักเกณฑ์และวิธีการ ดังนี้
๑) บุคคลหรือชุมชนดังกล่าวได้ร้องขอให้
หน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องด�าเนินการ และหน่วยงาน
ของรัฐปฏิเสธที่จะด�าเนินการ หรือไม่ด�าเนินการ
ประชาชนและชุมชนมี “สิทธิ ภายใน ๙๐ วันนับแต่วันที่ได้รับการร้องขอหรือ
ที่จำะติดตามและเร่งรัดให้รัฐ
ด�เนินการ รวมทั้งฟ้องร้อง ปฏิบัติหน้าที่ไม่ถูกต้อง และได้โต้แย้งการด�าเนินการ
หน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้อง” หรือไม่ด�าเนินการดังกล่าวเป็นหนังสือต่อหน่วยงาน
ได้ เพื่อให้ประชาชนหรือ นั้นภายใน ๓๐ วันนับแต่วันที่ทราบหรือวันที่ได้รับ
ชุมชนได้รับประโยชน์นั้น
ตามหลักเกณฑ์และวิธีการ แจ้งหรือถือว่าได้รับแจ้ง และบุคคลหรือชุมชน
ที่กฎหมายบัญญัติ ดังกล่าวได้ยื่นค�าร้องต่อผู้ตรวจการแผ่นดินว่าหน่วยงาน
ของรัฐมิได้ปฏิบัติให้ถูกต้องครบถ้วนตามหน้าที่
ของรัฐตามที่บัญญัติ ภายใน ๓๐ วันนับแต่วันที่มี
หนังสือโต้แย้งหน่วยงานของรัฐ
๒) กรณีนี้หากผู้ตรวจการแผ่นดินพิจารณา
แล้วเห็นว่าหน่วยงานดังกล่าวได้ปฏิบัติตามหน้าที่แล้ว
ก็ให้ผู้ตรวจการแผ่นดินแจ้งให้บุคคลหรือชุมชน
ดังกล่าวทราบ แต่หากผู้ตรวจการแผ่นดินเห็นว่า
หน่วยงานของรัฐยังมิได้ปฏิบัติให้ถูกต้องครบถ้วน
ก็ให้แจ้งให้คณะรัฐมนตรีทราบ
