Page 128 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)

บทที่ 3
สถานการณ์ในประเทศไทย

3.2.3.2 สภาพปัญหาในปัจจุบัน

จากการศึกษาสภาพปัญหาอันเกิดจากการประกาศเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกท าให้เกิดผลกระทบ

ดังต่อไปนี้

(1) การประกาศเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออกน ามาสู่การยกเว้นการบังคับใช้กฎหมายที่ก าหนด

กรอบการใช้ประโยชน์ที่ดินและป้องกันผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการใช้ประโยชน์ที่ดิน

(2) การเน้นพัฒนาพื้นที่เขตพัฒนาพื้นที่เขตโดยไม่เป็นธรรม

3.2.4 พื้นที่เขตทหำร

3.2.4.1 ภาพรวมของสถานการณ์

ในปัจจุบันที่ดินที่ถูกมาใช้เป็นที่ดินเพื่อการทหารมีอยู่ทั้งสิ้นประมาณ 4,832,408 ไร่ แบ่งเป็นที่ดิน

ที่อยู่ในความครอบครอง ดูแล และใช้ประโยชน์ของกองทัพบกจ านวน 4,337,100 ไร่ กองทัพเรือจ านวน

23
260,161 ไร่ และ 235,147 ไร่ ซึ่งนอกเหนือจากการใช้เป็นพื้นที่ตั้งหน่วยทหารและสาธารณูปโภค และพื้นที่
ส าหรับการฝึกทางการทหารแล้ว ที่ดินเหล่านี้ยังถูกน ามาใช้เพื่อประโยชน์อื่น เช่น พื้นที่ท่องเที่ยว พื้นที่

สนับสนุนโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด าริ และพื้นที่ที่ส่วนราชการอื่นมาขอใช้ประโยชน์ เป็นต้น ซึ่งสาเหตุ
ที่กองทัพได้ที่ดินจ านวนมากเช่นนี้มาอยู่ในความครอบครองเป็นผลสืบเนื่องมาจากการที่แต่เดิมมีการก าหนด

พื้นที่เขตสงวนเพื่อใช้ประโยชน์ในราชการทหารตามพระบรมราชโองการและตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการ

หวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่าอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน พ.ศ. 2478 ซึ่งในปัจจุบันได้มีการก าหนดเขต
หวงห้ามโดยตราเป็นพระราชกฤษฎีกาออกตามความในพระราชบัญญัติฉบับดังกล่าวทั้งสิ้น 12 ฉบับ ซึ่งผลของ

การก าหนดเขตหวงห้ามตามพระบรมราชโองการและพระราชบัญญัติฉบับดังกล่าวท าให้เกิดข้อจ ากัดสิทธิในการ
ใช้ประโยชน์ในที่ดินขึ้น และท าให้เกิดการจ าแนกที่ดินภายใต้เขตหวงห้ามออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ที่ดิน

ที่เป็นเขตสงวนหวงห้าม และที่ดินที่เป็นที่ราชพัสดุ

(1) ที่ดินที่เป็นเขตสงวนหวงห้ำม

ที่ดินที่เป็นเขตสงวนหวงห้าม หมายถึง ที่ดินรกร้างว่างเปล่าซึ่งอยู่ภายใต้เขตหวงห้ามตามแผนที่
ท้ายพระราชกฤษฎีกาหรือตามพระบรมราชโองการ ซึ่งผลของการถูกประกาศเป็นเขตหวงห้ามตามพระราช

กฤษฎีกาหรือตามพระบรมราชโองการนั้นจะมีผลท าให้ที่ดินดังกล่าว ห้ามมิให้ผู้ใดเข้าหักร้างจัดท า หรือปลูก

สร้างด้วยประการใดๆ ในที่ดินนั้น เว้นแต่จะได้รับอนุญาตเป็นหนังสือจากเจ้าหน้าที่เสียก่อน ที่ดินประเภทนี้
24
เป็นที่ดินของรัฐเช่นกัน แต่ไม่ใช่ที่ราชพัสดุตามความหมายของพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518
จึงคล้ายกับที่ดินที่เป็นป่าสงวนที่อธิบดีกรมป่าไม้มีอ านาจอนุญาตให้บุคคลเข้าไปใช้ประโยชน์ในเขตป่าสงวนได้

23 สรุปจากฐานข้อมูลการใช้ประโยชน์ในที่ดินของกรมธนารักษ์
24 ส านักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาได้เคยวินิจฉัยว่า ที่ดินรกร้างว่างเปล่าที่ได้มีพระราชกฤษฎีกาหวงห้ามไว้เพื่อประโยชน์ของส่วน
ราชการและส่วนราชการได้เข้าไปใช้ประโยชน์แล้วเท่านั้น จึงจะถือว่าเป็นที่ราชพัสดุ ที่ดินรกร้างว่างเปล่าที่ได้หวงห้ามไว้เพื่อ

สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย 3-17