Page 124 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)

บทที่ 3
สถานการณ์ในประเทศไทย

ในด้านวัฒนธรรม ด้วยเหตุที่ชาวเลยึดถือที่ดินและทะเลเป็นทรัพย์สินที่ทุกคนใช้ร่วมกัน ชาวเลส่วนใหญ่

16
จึงไม่มีสิทธิที่มั่นคงในที่อยู่อาศัย เพราะขาดเอกสารสิทธิที่ดิน พื้นที่บางพื้นที่ซึ่งสัมพันธ์กับวัฒนธรรมของชาวเล
อย่างพื้นที่สุสานและพื้นที่ทางจิตวิญญาณ โดยชาวเลมีพิธีกรรมหลายอย่าง เช่น พิธีลอยเรือ การไหว้บูชาหลา

หรือโต๊ะที่เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ พิธีนอนหาด และงานกินข้าวกลางบ้าน เป็นต้น ท าให้ชาวเลต้องมีพื้นที่ในการท า

พิธีกรรมทางจิตวิญญาณ อย่างไรก็ตาม เมื่อมีนโยบายการท่องเที่ยว ท าให้เกิดการรุกรานที่ดินสุสานและ
พื้นที่ที่ชาวเลใช้ในการประกอบกิจกรรมทางจิตวิญญาณ หรือการเข้าใช้พื้นที่ไม่สะดวก อันเกิดจากการประกาศ

เป็นเขตอุทยานแห่งชาติ เช่น พิธีนอนหาดของชาวเลอุรักลาโว้ยในจังหวัดภูเก็ต จัดที่หาดไม้ขาว ต าบลไม้ขาว
อ าเภอถลาง ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของอุทยานแห่งชาติสิรินาถ เป็นต้น

แม้ว่าจะมีมติคณะรัฐมนตรี ลงวันที่ 2 มิถุนายน 2553 เรื่อง แนวนโยบายในการฟื้นฟูวิถีชีวิตชาวเล
ซึ่งก าหนดแนวทางของรัฐในการด าเนินการเกี่ยวกับวิถีชีวิตของชาวเลครอบคลุมในเรื่องการสร้างความมั่นคง

ด้านที่อยู่อาศัยด้วยการท าเป็นโฉนดชุมชนเพื่อเป็นเขตสังคมและวัฒนธรรมพิเศษส าหรับชาวเล และผ่อนปรน
พิเศษส าหรับกลุ่มชาวเลในการท าประมงที่ใช้อุปกรณ์ดั้งเดิมตามวิถีชีวิตในเขตอุทยานแห่งชาติ และเขต

อนุรักษ์อื่นๆ อย่างไรก็ตาม นโยบายตามมติคณะรัฐมนตรีดังกล่าวไม่มีผลในทางปฏิบัติแต่อย่างใด

3.2.2.2 สภาพปัญหาในปัจจุบัน

จากการศึกษาสภาพปัญหาอันเกิดจากการประกาศเขตอุทยานแห่งชาติสิรินาถนั้นไปกระทบต่อวิถีชีวิต
และสิทธิทางวัฒนธรรมของชาวเลใน 3 ลักษณะ ดังนี้

(1) การประกาศเขตอุทยานแห่งชาติกระทบต่อวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชาวเล เนื่องจากวิถีชีวิต
ชาวเลผูกพันและสอดคล้องอยู่กับทะเลและพื้นที่ใกล้กับทะเล ท าให้วิถีชีวิตและวัฒนธรรมของ

ชาวเลเปลี่ยนแปลงไป เช่น ไม่สามารถท าประมงเพื่อยังชีพในพื้นที่อุทยานแห่งชาติได้ ไม่สามารถ

ใช้พื้นที่ท าพิธีกรรมตามความเชื่อของตนได้ เป็นต้น
(2) นอกจากการประกาศเขตอุทยานแห่งชาติแล้ว วิถีชีวิตของชาวเลยังได้รับผลกระทบเนื่องจาก

นโยบายการท่องเที่ยวที่สร้างการพัฒนาอย่างไม่สมดุล
(3) มติคณะรัฐมนตรี ลงวันที่ 2 มิถุนายน 2553 เรื่อง แนวนโยบายในการฟื้นฟูวิถีชีวิตชาวเล ในทาง

ปฏิบัติไม่ได้ถูกน ามาใช้โดยหน่วยงานและเจ้าหน้าที่ของรัฐ ในทางปฏิบัติเจ้าหน้าที่ยังคง
ด าเนินการจับกุมชาวเลที่เข้าไปท าประมงในพื้นที่อุทยานแห่งชาติอยู่

16 ปรีดา คงแป้น, อ้างแล้ว เชิงอรรถที่ X, น.18.

สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย 3-13