Page 36 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน
Human Rights Obligations of the ASEAN Community

18
โดยมีสภาพเป็นตราสารสิทธิมนุษยชนที่มีผลบังคับทางกฎหมายและในปัจจุบันมีสมาชิก ๕๓ ประเทศ และในปี ๒๕๔๓
หรือ ค.ศ. ๒๐๐๐ ได้มีการตราบทบัญญัติธรรมนูญจัดตั้งสหภาพอาฟริกา (Constitutive Act of the African Union) ขึ้น
19
ซึ่งมีผลใช้บังคับในปีถัดมา โดยประเด็นที่น่าสังเกตของธรรมนูญจัดตั้ง AU ซึ่งสามารถใช้เปรียบเทียบกับกฎบัตรอาเซียน
20
ได้ต่อไป คือ การที่เอกสารดังกล่าวก�าหนดหลักการห้ามการแทรกแซงในกิจการภายในของประเทศสมาชิก และการให้
ความเคารพหลักประชาธิปไตย สิทธิมนุษยชน นิติรัฐและธรรมาภิบาลเช่นเดียวกับกฎบัตรอาเซียน แต่ก็ได้ก�าหนดหลักการ
ให้สิทธิ AU ในการเข้าแทรกแซงสมาชิกตามค�าตัดสินของสมัชชา (Assembly) ในกรณีสถานการณ์รุนแรง ซึ่งได้แก่
21
อาชญากรรมสงคราม การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ และอาชญากรรมต่อมนุษยชาติ และยังให้สิทธิประเทศสมาชิกในการร้องขอให้
AU เข้าแทรกแซงกิจการภายในเพื่อฟื้นฟูสันติภาพและความมั่นคง 22
กฎบัตรอาฟริกามีข้อแตกต่างที่ส�าคัญจากตราสารสิทธิมนุษยชนในอีกสองภูมิภาคที่ได้กล่าวถึง

ข้างต้น คือ ได้ก�าหนดสิทธิทางสังคมและเศรษฐกิจไว้หลายประการซึ่งมีความเท่าเทียมกันในแง่ที่สามารถได้รับการพิจารณา
23
โดยองค์กรตุลาการได้ (Justiciable) เช่นเดียวกันกับสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง และการรองรับสิทธิของกลุ่ม
ประชาชน (Collective Rights) เช่น สิทธิของประชาชนในการมีอยู่ (Right to Existence) สิทธิในการตัดสินใจด้วยตนเอง

(Right to Self-Determination) สิทธิในการพัฒนา (Right to Development) สิทธิในความมั่นคงและสันติภาพระหว่าง
ประเทศ (Right to International Peace and Security) และสิทธิในสภาพความเป็นอยู่ที่เป็นที่น่าพอใจโดยทั่วไป (Right

to Generally Satisfactory Environment) ซึ่งสิทธิของกลุ่มบุคคลเหล่านี้มีสถานะเท่าเทียมกับสิทธิอื่น ๆ ซึ่งมีลักษณะ
เป็นสิทธิของปัจเจกบุคคล
ในระยะเริ่มแรกการก�ากับดูแลการอนุวัติการตามกฎบัตรอาฟริกาเป็นภารกิจของคณะกรรมาธิการ

อาฟริกาว่าด้วยสิทธิมนุษยชนและสิทธิประชาชน (African Commission on Human and Peoples’ Rights) แต่ต่อมา
ในปี พ.ศ. ๒๕๓๑ ได้มีการตราพิธีสารเลือกรับตามกฎบัตรอาฟริกาเพื่อจัดตั้งศาลอาฟริกาว่าด้วยสิทธิมนุษยชนและสิทธิ

ประชาชน (African Court on Human and Peoples’ Rights) ซึ่งมีผลใช้บังคับในปี พ.ศ. ๒๕๔๗ นอกเหนือจากกฎบัตร
บันจุลและพิธีสารเลือกรับเพื่อจัดตั้งศาลอาฟริกาแล้ว OAU หรือ AU ยังได้จัดท�าตราสารด้านสิทธิมนุษยชนอื่น ๆ อีก เช่น
• กฎบัตรอาฟริกาว่าด้วยสิทธิและสวัสดิภาพของเด็ก (African Charter on the Rights and

Welfare of the Child 1990) ซึ่งตราขึ้นเพื่อให้มีการอนุวัติการตามอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กขององค์การสหประชาชาติ
โดยได้จัดตั้งคณะกรรมาธิการสิทธิเด็กแห่งอาฟริกาซึ่งมีอ�านาจตรวจสอบรายงานของประเทศสมาชิกและรับเรื่องราวร้อง
เรียนจากบุคคลที่ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนตลอดจนด�าเนินการสอบสวนกรณีดังกล่าว

18 จากประเทศในทวีปอาฟริกาทั้งหมดจ�านวน ๕๔ ประเทศ โดยมีข้อยกเว้นเพียงประเทศเดียวที่ยังไม่เป็นภาคีคือ ซูดานใต้

(South Sudan) ซึ่งเพิ่งได้รับเอกราชแยกจากซูดานในปี ๒๕๕๔
19 รายละเอียดเกี่ยวกับสหภาพอาฟริกา (African Union) สืบค้นจาก http://www.au.int/ ประกอบบทวิเคราะห์เกี่ยวกับกลไก
nd
การคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของสหภาพอาฟริกา (Internal Human Rights Law: 2 Edition (pp 1033-1038 ) by Olivier De Schutter,
2014, Cambridge: Cambridge University Press และ The African Commission on Human and People’s Rights and the
Future African Court of Justice and Human Rights: Comparative Lessons from the European Court of Human Rights by
Jeremy Sarkin ,2012, South African Journal of International Affairs. 18 (3) pp 281-293.)
20 มาตรา 4 (g) แห่งธรรมนูญจัดตั้งสหภาพอาฟริกา
21 มาตรา 4 (h) แห่งธรรมนูญจัดตั้งสหภาพอาฟริกา
22 มาตรา 4 (j) แห่งธรรมนูญจัดตั้งสหภาพอาฟริกา
23 From Internal Human Rights Law: 2 Edition (pp 31 ) by Olivier De Schutter, 2014, Cambridge: Cambridge
nd
University Press ประกอบการวิเคราะห์เพิ่มเติมของ International Human Rights (pp 1025) by Philip Alston and Ryan Goodman,
2012 Oxford: Oxford University Press.
35
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ