Page 20 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน
Human Rights Obligations of the ASEAN Community

บทที่ ๓ ประชาคมอาเซียน

ในบทที่ ๓ น�าเสนอภาพรวมความเป็นมาของประชาคมอาเซียนซึ่งก่อตั้งโดยปฏิญญากรุงเทพ เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๐
ที่ประเทศไทยโดยมีสมาชิกแรกเริ่ม ๕ ประเทศ และได้เพิ่มจ�านวนสมาชิกเป็น ๑๐ ประเทศ ในปี พ.ศ. ๒๕๔๒ ก้าวย่าง
ส�าคัญของอาเซียนเกิดขึ้นอีกครั้งในปลายปี พ.ศ. ๒๕๕๘ เมื่ออาเซียนเริ่มการเป็นประชาคมอย่างเต็มรูปแบบ โดยประกอบ

ด้วยสามประชาคมย่อย คือ ประชาคมการเมืองและความมั่นคง ประชาคมเศรษฐกิจ และประชาคมสังคมและวัฒนธรรม
ก้าวส�าคัญของอาเซียนที่ก�าลังมาถึง คือ ปี พ.ศ. ๒๕๖๐ ซึ่งอาเซียนจะครบรอบ ๕๐ ปีภายใต้การเป็นประธานของประเทศ
ฟิลิปปินส์ การท�างานของอาเซียนมีองค์กรหลัก เช่น ที่ประชุมสุดยอดผู้น�าอาเซียน (ASEAN Summit) คณะมนตรีประสาน

งานอาเซียน (ASEAN Coordinating Council) คณะมนตรีประชาคมอาเซียน (ASEAN Communities Councils) องค์กร
ระดับกระทรวงรายสาขา (ASEAN Sectoral Ministerial Bodies) และคณะกรรมาธิการผู้แทนถาวร (Committee of
Permanent Representatives) โดยมีส�านักเลขาธิการอาเซียนเป็นหน่วยงานเลขานุการสนับสนุนและประสานงานระหว่าง

หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง

บทที่ ๔ แนวคิดและกลไกสิทธิมนุษยชนในอาเซียน

ข้อมูลในบทที่ ๔ เชื่อมโยงกับบทที่ ๓ ที่ว่า แม้ประชาคมอาเซียนจะมิได้จัดตั้งขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์แรกเริ่มใน

การส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในลักษณะเดียวกับองค์กรในภูมิภาคอื่น โดยเฉพาะในยุโรป อเมริกาและอาฟริกา
ดังที่น�าเสนอไว้ในบทที่ ๒ แต่การที่กฎบัตรอาเซียนได้ก�าหนดให้สิทธิมนุษยชนเป็นหนึ่งในหลักการพื้นฐานและวัตถุประสงค์

ของประชาคมอาเซียนท�าให้เกิดความเปลี่ยนแปลงเชิงโครงสร้างของประชาคมอาเซียนในด้านสิทธิมนุษยชน และนอกจาก
ก�าหนดให้สิทธิมนุษยชนเป็นประเด็นเป้าหมายของประชาคมแล้ว กฎบัตรอาเซียนยังก�าหนดให้อาเซียนจัดตั้งองค์กร
เพื่อท�าหน้าที่ส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนโดยตรง ซึ่งน�าไปสู่การจัดตั้งกลไกสิทธิมนุษยชนในอาเซียนขึ้นในปี พ.ศ.

๒๕๕๒ ได้แก่ คณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชน (AICHR) ซึ่งเริ่มก่อตั้งที่ประเทศไทยในครั้งที่
ประเทศไทยท�าหน้าที่ประธานอาเซียน นอกจาก AICHR แล้ว อาเซียนยังจัดตั้งองค์กรสิทธิมนุษยชนเฉพาะด้านอีกสอง
หน่วยงาน ได้แก่ คณะกรรมาธิการอาเซียนว่าด้วยการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิสตรีและสิทธิเด็ก (ACWC) และคณะ

กรรมการอาเซียนว่าด้วยการอนุวัติการตามปฏิญญาการคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิแรงงานข้ามชาติ (ACMW) โดยคณะ
กรรมการชุดหลังมีหน้าที่ในการจัดท�าตราสารทางกฎหมายเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิของแรงงานข้ามชาติในอาเซียน

บทที่ ๕ ตราสารสิทธิมนุษยชนในอาเซียน

เนื้อหาหลักของรายงานปรากฏในบทที่ ๕ โดยจากการส�ารวจตรวจสอบตราสารของอาเซียนเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน
พบว่า เมื่อเปรียบเทียบกับพัฒนาการขององค์กรระดับภูมิภาคอื่น ๆ แล้วอาเซียนยังอยู่ในขั้นเริ่มต้นในการพัฒนาตราสาร
เกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน โดยแยกพิจารณาเป็นประเด็นหลัก ๒ ประเด็น คือ ตราสารทางการเมือง และตราสารทางกฎหมาย

จากการตรวจสอบตราสารทางการเมืองเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชนของอาเซียนพบว่า อาเซียนมีตราสารที่เกี่ยวข้อง
กับประเด็นสิทธิมนุษยชนจ�านวน ๒๔ ฉบับ โดยมีข้อสังเกตดังนี้

19
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ