Page 121 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน

ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ

 มาตรา ๙๒ ก�าหนดให้ทรัพยากรธรรมชาติเป็นสมบัติของชาติ รัฐมีหน้าที่ต้องคุ้มครองดูแล

ทรัพยากรธรรมชาติโดยการจัดท�าแผนต่าง ๆ เช่น แผนการดูแลป่าไม้ การจัดผังเมือง การรักษาสิ่งแวดล้อม
เป็นต้น ซึ่งการจัดท�าแผนเหล่านี้รัฐต้องสนับสนุนให้ประชาชนและชุมชนท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในการ

จัดท�าและด�าเนินการตามแนวทางที่ก�าหนดด้วย
 มาตรา ๙๓ ก�าหนดให้รัฐมีหน้าที่ต้องสร้างความมั่นคงทางพลังงาน ตลอดจนก�ากับดูแลการใช้พลังงาน
ให้มีประสิทธิภาพโดยค�านึงถึงสิ่งแวดล้อม

๖) การจ�ากัดสิทธิของประชาชนเพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
ได้มีการก�าหนดให้รัฐสามารถออกกฎหมายเพื่อจ�ากัดสิทธิและเสรีภาพของประชาชนเพื่อการคุ้มครอง

สิ่งแวดล้อมได้ใน ๒ กรณี
 กรณีแรก ตามมาตรา ๔๓ เป็นการก�าหนดให้การเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ของเอกชนอาจกระท�าได้
หากมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม

 กรณีที่สอง ตามมาตรา ๕๖ ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับเสรีภาพในการประกอบอาชีพของพลเมืองซึ่งอาจ
ถูกจ�ากัดได้ด้วยเหตุผลเพื่อส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม

๕.๑.๕ การน�าประเด็นสิ่งแวดล้อมมาบัญญัติไว้ในร่างรัฐธรรมนูญฉบับนายมีชัย ฤชุพันธุ์ (๒๕๕๙)
ร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้ถูกจัดท�าขึ้นภายหลังจากที่ร่างรัฐธรรมนูญ ของศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร. บวรศักดิ์

อุวรรณโณ ไม่ได้รับการเห็นชอบจากสภาปฏิรูปแห่งชาติ โดยจัดท�าขึ้นบนหลักการเดียวกัน คือ ยกร่างขึ้นเพื่อปฏิรูปประเทศ
ในด้านต่าง ๆ ส�าหรับในประเด็นเรื่องสิ่งแวดล้อมนั้น มีบัญญัติไว้ในร่างรัฐธรรมนูญฉบับนี้ ดังนี้

๑) สิทธิในข้อมูลข่าวสารด้านสิ่งแวดล้อม
ได้มีการบัญญัติถึงสิทธิของประชาชนในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมที่อยู่ในความ

ครอบครองของราชการไว้ในมาตรา ๕๙ ให้รัฐเปิดเผยข้อมูลข่าวสารที่อยู่ในความครอบครองโดยจัดให้ประชาชน
เข้าถึงข้อมูลดังกล่าวได้อย่างสะดวก ตามที่กฎหมายก�าหนด และในมาตรา ๕๘ วรรคสอง ได้มีการก�าหนดให้บุคคลและ
ชุมชนมีสิทธิได้รับข้อมูล ค�าชี้แจง และเหตุผลจากหน่วยงานของรัฐก่อนการด�าเนินโครงการซึ่งอาจมีผลกระทบต่อทรัพยากร

ธรรมชาติและคุณภาพสิ่งแวดล้อม

๒) สิทธิในการมีส่วนร่วมในกระบวนการด้านสิ่งแวดล้อม

F มาตรา ๔๓ ได้ก�าหนดให้บุคคลและชุมชนมีสิทธิในการจัดการ บ�ารุงรักษา และใช้ประโยชน์จาก
ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และความหลากหลายทางชีวภาพอย่างสมดุลและยั่งยืนตามวิธีการ

ที่กฎหมายบัญญัติ ซึ่งหมายความถึงสิทธิที่จะเข้าไปมีส่วนร่วมกับองค์กรของรัฐหรือองค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่นในการด�าเนินการดังกล่าว

๓) สิทธิในการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมด้านสิ่งแวดล้อม
การเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมด้านสิ่งแวดล้อมตามที่บัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญนั้น ประกอบด้วย

120