Page 122 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
P. 122
ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อม
เพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
F มาตรา ๒๕ ก�าหนดให้เมื่อประชาชนถูกละเมิดสิทธิในส่วนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมตามที่ก�าหนดไว้ใน
มาตรา ๔๓ สามารถยกเอาบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญเพื่อใช้สิทธิทางศาลหรือยกขึ้นต่อสู้ทางศาลได้
F มาตรา ๕๑ ก�าหนดให้เมื่อรัฐไม่ปฏิบัติตามบทบัญญัติว่าด้วยหน้าที่ของรัฐในการด�าเนินการเรื่อง
สิ่งแวดล้อม ประชาชนและชุมชนสามารถติดตามและเร่งรัดให้รัฐด�าเนินการ รวมตลอดทั้งฟ้องร้อง
หน่วยงานของรัฐที่เกี่ยวข้องเพื่อจัดให้ประชาชนได้รับประโยชน์ตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กฎหมาย
บัญญัติ
F มาตรา ๒๑๓ ได้ก�าหนดให้บุคคลซึ่งถูกละเมิดสิทธิหรือเสรีภาพตามที่รัฐธรรมนูญคุ้มครองไว้ มีสิทธิ
ยื่นค�าร้องต่อศาลรัฐธรรมนูญเพื่อให้มีค�าวินิจฉัยว่าการกระท�านั้นขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ
๔) หน้าที่ของประชาชนในการปกป้องสิ่งแวดล้อม
ได้มีการก�าหนดไว้ในมาตรา ๕๐ (๘) ในหมวดว่าด้วยหน้าที่ของปวงชนชาวไทย ให้บุคคลมีหน้าที่ใน
การร่วมมือและสนับสนุนการอนุรักษ์และคุ้มครองสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ ความหลากหลายทางชีวภาพ รวมทั้ง
มรดกทางวัฒนธรรม
๕) หน้าที่ของรัฐในการปกป้องสิ่งแวดล้อม
รัฐธรรมนูญได้ก�าหนดหน้าที่ของรัฐในการปกป้องสิ่งแวดล้อมไว้ ดังนี้
F มาตรา ๕๗ ก�าหนดให้รัฐต้องอนุรักษ์ คุ้มครอง บ�ารุงรักษา ฟื้นฟู บริหารจัดการ และใช้ หรือจัดให้มี
การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมและความหลากหลายทางชีวภาพให้เกิดประโยชน์
อย่างยั่งยืน โดยต้องให้ประชาชนและชุมชนในท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องมีส่วนร่วมด�าเนินการและได้รับประโยชน์
จากการด�าเนินการดังกล่าวด้วยตามที่กฎหมายบัญญัติ
F มาตรา ๕๘ ก�าหนดให้การด�าเนินการใดของรัฐหรือที่รัฐจะอนุญาตให้ผู้ใดด�าเนินการ ถ้าการนั้นอาจก่อ
ให้เกิดผลกระทบต่อความสงบสุข วิถีชีวิตหรือสุขภาพของประชาชนหรือชุมชน หรือสิ่งแวดล้อม
รัฐต้องด�าเนินการให้ประชาชนที่เกี่ยวข้องมีส่วนร่วมและรับฟังความคิดเห็นของประชาชนที่เกี่ยวข้อง
เพื่อน�ามาประกอบการพิจารณาด้วยตามที่กฎหมายบัญญัติ รวมถึงต้องระวังไม่ให้เกิดผลกระทบใด ๆ
ต่อประชาชน ชุมชน สิ่งแวดล้อม และความหลากหลายทางชีวภาพอันเกิดจากการด�าเนินโครงการ
ดังกล่าว และต้องด�าเนินการเยียวยาความเสียหายที่เกิดขึ้นอย่างเป็นธรรมและไม่ชักช้า
๖) การจ�ากัดสิทธิของประชาชนเพื่อคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
ได้มีการก�าหนดให้รัฐสามารถออกกฎหมายเพื่อจ�ากัดสิทธิและเสรีภาพของประชาชนเพื่อ
การคุ้มครองสิ่งแวดล้อมได้ในสองกรณี กรณีแรก คือ มาตรา ๓๗ เป็นการก�าหนดให้สามารถเวนคืนอสังหาริมทรัพย์ของ
เอกชนอาจกระท�าได้หากมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม และในมาตรา ๔๐ ได้ก�าหนดให้มีการ
จ�ากัดเสรีภาพในการประกอบอาชีพของบุคคลได้เพื่อประโยชน์สาธารณะ ซึ่งหมายรวมถึงเหตุเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติ
และสิ่งแวดล้อมด้วย
121
