Page 41 - รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาวิจัยแผนกลยุทธ์ด้านธุรกิจและสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2562
P. 41
รายงานฉบับสมบูรณ์ (Final Report)
แผนกลยุทธ์ด้านธุรกิจและสิทธิมนุษยชนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2560-2562
ตามกฎหมายและบทบาทหน้าที่ที่แตกต่างกันไป โดยสามารถแบ่งรูปแบบหน่วยงานด้านสิทธิมนุษยชน
ระดับชาติได้เป็น 4 รูปแบบ คือ
1. รูปแบบคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ถือเป็นรูปแบบที่เก่าแก่และใกล้เคียงกับชุดหลักการ
ปารีส (Paris Principles) มากที่สุด มีการขยายอ านาจหน้าที่จากเดิมที่เน้นการบังคับใช้กฎหมายเพื่อสร้าง
ความเท่าเทียมไปสู่การคุ้มครองสิทธิมนุษยชนในภาคธุรกิจและสาธารณะ ให้ค าปรึกษาต่อหน่วยงานของรัฐ
สร้างความตระหนักและจัดอบรมเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน และมักได้รับอ านาจกึ่งตุลาการ (quasi-judicial) ใน
การสืบสวนสอบสวน นอกจากนี้ในบางประเทศที่มีการละเมิดสิทธิชนพื้นเมือง ยังได้มีการจัดตั้งคณะกรรมการ
ต่อต้านการเลือกปฏิบัติระดับชาติ (national anti-discrimination commission) ขึ้นเป็นการเฉพาะและ
จ ากัดภารกิจเฉพาะประเด็นการห้ามเลือกปฏิบัติ หรือบัญญัติการปฏิบัติที่เท่าเทียม (equal treatment)
2. รูปแบบคณะกรรมการที่ปรึกษาด้านสิทธิมนุษยชน ให้ความส าคัญกับบทบาทการเป็น “ข้อต่อ
สะพานเชื่อม” ระหว่างภาคประชาสังคมและภาครัฐ เน้นการให้ค าปรึกษาหารือแก่หน่วยงานภาครัฐและจัดท า
รายงานศึกษาประเด็นต่างๆ เป็นหลัก ไม่ได้มีอ านาจกึ่งตุลาการในการสืบสวนสวบสวน จุดเน้นของรูปแบบนี้จึง
อยู่ที่การสร้างความตระหนักและสนับสนุนภารกิจของรัฐในการศึกษาวิจัย อย่างไรก็ตาม รูปแบบดังกล่าวก็ยังมี
จุดร่วมกับ กสม. ที่เน้นการมีตัวแทนจากหลากหลายสาขาในด้านสิทธิมนุษยชน
3. รูปแบบผู้ตรวจการด้านสิทธิมนุษยชน เป็นหน่วยงานที่ผสมผสานองค์ประกอบระหว่างงานของ
ผู้ตรวจการแผ่นดินกับรูปแบบคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ไม่เพียงแต่มอบอ านาจให้ผู้ตรวจการเฝ้า
ระวังความชอบธรรมทางกฎหมาย แต่ยังมีหน้าที่ส่งเสริมคุ้มครอง ส่งข้อเสนอแนะค าแนะน าเชิงนโยบายในด้าน
สิทธิมนุษยชนอีกด้วย
4. รูปแบบสถาบันสิทธิมนุษยชน ส่วนใหญ่ใช้ในประเทศที่มีหน่วยงานเฝ้าระวังที่มีประสิทธิภาพอยู่
แล้ว โครงสร้างหลักของสถาบันประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญจากสาขาต่างๆ ท างานภายใต้คณะกรรมการ เป็น
สถาบันที่เน้นการให้การศึกษาวิจัยและให้ข้อมูลด้านสิทธิมนุษยชน แทนการสืบสวนสอบสวนหรือเฝ้าติดตาม
การด าเนินงานตามกฎกติกาของภาครัฐ
โดยคณะผู้วิจัยสามารถสรุปบทบาทหน้าที่ของสถาบันสิทธิมนุษยชนในประเทศต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับ
การด าเนินงานของภาคธุรกิจได้ดังตารางต่อไปนี้
2-17
