Page 24 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

การสูญเสียสิทธิในการครอบครองและใชประโยชนที่ดินเกิดจากเหตุปจจัยหลายประการ แตสวนสําคัญ

ที่เปนสาระสําคัญของการศึกษาวิจัยครั้งนี้คือ ราษฎรไมไดรับความเปนธรรมจากการที่หนวยงานของรัฐและเอกชน
ใชอํานาจรัฐ ทั้งดวยอํานาจตามกฎหมายที่สุจริตและไมสุจริตใจ เขาไปครอบครอง กําหนดเขตหวงหามใชประโยชน

และออกเอกสารสิทธิ์ ทับสิทธิชุมชนและราษฎรในทองถิ่น และขับไลเขาออกจากที่ดินที่เขาอยูอาศัยทํากิน
มาแตบรรพบุรุษ ที่ดินที่เปนกรณีพิพาทขัดแยงมีทั้งสวนที่ดินของรัฐ เชน ที่ดินปาไม ที่ดินราชพัสดุ ที่ดินสาธารณะ

ที่ดินจัดสรรตามโครงการปฏิรูปที่ดิน และที่ดินกรรมสิทธิ์ของเอกชนซึ่งรัฐจัดสรรไปให คณะอนุกรรมการ
สิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไดตรวจสอบขอเท็จจริงและประเด็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนและไดจัดทํารายงาน

การตรวจสอบไวเบื้องตนแลว แตมีประเด็นทางนโยบายและกฎหมายอยูมากซึ่งเปนปญหาเชิงโครงสรางอํานาจ
ที่ไมอาจแกไขในระดับปฏิบัติได จําเปนจะตองศึกษาวิเคราะหดวยมุมมองและวิธีการใหม ๆ ใหเห็นถึง

ความไมชอบธรรมทางนโยบายและกฎหมายที่สงผลใหเกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชนโดยรัฐและเอกชนทั้งหลาย
หลักการสําคัญในการศึกษาวิเคราะหนโยบายกฎหมายที่สงสัยวาจะมีสวนทําใหเกิดการละเมิดสิทธิ

ในที่ดินปาไม ไดแก หลักสิทธิมนุษยชนทั้งที่เปนหลักสากลและหลักการในกฎหมายไทย หลักการมีสวนรวม
ของประชาชนในกระบวนการกําหนดกฎกติกาสังคม และการบังคับใชกฎหมายอยางเทาเทียมกัน และ

หลักธรรมาภิบาลซึ่งเปนหลักการสําคัญที่เจาหนาที่รัฐตองปฏิบัติ จึงเชื่อวาหลักการทั้งสามประการนี้ จะนําไปสู
การตอบโจทยการวิเคราะหนโยบายและกฎหมายที่เกี่ยวของกับการละเมิดสิทธิในที่ดินปาไมไดชัดเจนทางวิชาการ

และเปนระบบยิ่งขึ้น

1.3 วัตถุประสงค
โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแกไขนโยบายและกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดิน

และปา ไมใชโครงการแรกในดานนี้ที่สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติสนับสนุน แตมีการสนับสนุน
ใหศึกษาวิจัยรวบรวมกรณีละเมิดสิทธิมนุษยชนดานทรัพยากรอยูบางแลว ตั้งแตคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน

แหงชาติชุดแรก งานวิจัยนี้จึงมีลักษณะเปนการตอยอดงานวิจัยเดิมที่มีอยูแลว โดยไดกําหนดวัตถุประสงค
ในการศึกษาวิจัยไวดังนี้

1. เพื่อรวบรวมขอมูล ขอเท็จจริงจากเรื่องรองเรียน รายงานการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน
ของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ และนโยบายของรัฐที่เกี่ยวของกับที่ดินและปาไม ในพื้นที่ประเภทตาง ๆ

ไดแก ที่ราชพัสดุ ที่ดินเขตปฏิรูปที่ดิน ที่ดินเอกชน ที่สาธารณประโยชน และที่ดินในเขตปาไม
2. เพื่อวิเคราะห สังเคราะหประเด็นทางนโยบายและกฎหมายที่เกี่ยวของกับการละเมิดสิทธิในที่ดิน

และปา
3. เพื่อจัดทําความเห็นในการปรับปรุงแกไขนโยบายและกฎหมาย ที่จะนําไปสูการคุมครองสิทธิ

ของประชาชน
4. เพื่อจัดทําขอเสนอเพื่อการปฏิรูปโครงสราง ระเบียบ กฎหมายที่เกี่ยวของกับที่ดินและปา

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 3
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”