Page 162 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

และใชประโยชนปาตามหลักการพหุภาคี โดยควรจัดตั้งเปนรูปคณะทํางานหรือคณะกรรมการทุก ๆ พื้นที่
และจัดทําแผนยุทธศาสตรความรวมมือเพื่อนําไปสูการทํางานรวมกัน

4. ปรับโครงสรางอํานาจและกลไกการตัดสินใจในการบริหารจัดการที่ดินปาไม ควรปรับจากโครงสราง
จากบนตั้งแตรัฐมนตรี อธิบดี ลงสูเจาหนาที่ผูปฏิบัติขางลาง มาเปนกลไกแบบพหุภาคีตามความเหมาะสมของแตละ

พื้นที่ โดยใหมีการเปดเผยขอมูลและขาวสารใหประชาชนรับรูอยางทั่วถึง และควรกําหนดใหมีกลไก
การเจรจาตอรองและคลี่คลายขอพิพาทขัดแยงดานที่ดินปาไมในทองถิ่นไวในกฎหมายปาไม เพื่อเปดโอกาส

ใหราษฎรและเจาหนาที่ของรัฐตลอดจนองคการปกครองสวนทองถิ่นไดทํางานจัดการปญหารวมกันใหถึงที่สุด
5. ปรับปรุงวิธีการกําหนดปาเปนพื้นที่อนุรักษ ทั้งในรูปแบบปาอุทยาน เขตรักษาพันธุสัตวปา

หรือพื้นที่ปาไมถาวรรูปแบบใด ๆ ก็ตาม ใหมีความเหมาะสมสอดคลอง ทั้งทางระบบนิเวศตามหลักเกณฑวิชาการ
ที่เปนสากลและสภาพทางสังคมวัฒนธรรมในพื้นที่นั้น ๆ การกําหนดเขตพื้นที่อนุรักษทับพื้นที่อาศัยทํากิน

ของทั้งชุมชนและเปนสาเหตุใหเกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชน จึงเปนความผิดพลาดที่จําเปนจะตองแกไข
โดยเรงดวน ที่ดินที่ตรวจสอบพิสูจนแลววา มีสิทธิมากอนการประกาศหรือเปนชุมชนไปแลวตองเรงรัดเพิกถอน

สภาพปาโดยเร็ว และนําแนวคิดการพัฒนาที่ยั่งยืนเขาไปพัฒนาใหเปนพื้นที่กันชนปาอนุรักษ และการเพิกถอน
พื้นที่ไมเหมาะสมเปนปาอนุรักษออกจากเขตปาอนุรักษตามกฎหมาย และในกระบวนการตัดสินใจเชิงเทคนิค

เชน การจัดทําแนวเขตปา การพิสูจนสิทธิ ควรปรับเปลี่ยนอํานาจหนาที่และกลไกการตัดสินใจที่เคยเปน
ของกรรมการระดับชาติซึ่งไมมีความรูความเขาใจในบริบทและปญหาในพื้นที่มาทําหนาที่ในการกํากับนโยบาย

และทิศทางการทํางาน และสรางและพัฒนากลไกการทํางานแบบมีสวนรวมของไตรภาคีประจําทุกพื้นที่ คือองคกร
ชุมชน องคการปกครองสวนทองถิ่น และหนวยงานของรัฐรวมกันตัดสินใจ

6. การประกาศ/ขยายเขตปา การประกาศ/ขยายปา พ.ร.บ.ปาสงวนแหงชาติ มาตรา 6 และ 7
อาศัยอํานาจรัฐมนตรีออกกฎกระทรวง สวนปาอนุรักษ พ.ร.บ.อุทยานแหงชาติ มาตรา 6 และ 7 พ.ร.บ.เขตรักษา

พันธุสัตวปา มาตรา 33 และ 34 ใหอํานาจคณะรัฐมนตรีออกพระราชกฤษฎีกาประกาศ/ขยาย/เพิกถอนเขตปา
ซึ่งในทางปฏิบัติมีปญหาหลายประการ เชน

แนวเขตปาในแผนที่ สวนใหญเริ่มจากแผนที่ปาสงวน โดยมักขีดตามเสนลายขอบเขาจึงไมตองตรงกับ
สภาพภูมิประเทศจริงและไมไดสํารวจชุมชนที่มีอยูในพื้นที่ โดยเฉพาะเขตปาสงวนที่ประกาศในยุคที่ใชแผนที่ระวาง

1:50000 ของกรมแผนที่ทหาร ทําใหทับที่ของราษฎรและชุมชนซึ่งไมมีสภาพเปนปาแตมีสภาพเปนบานเรือน
พื้นที่เกษตร และแหลงนํ้าใชในการเกษตร เมื่อประกาศเขตปาทําใหพื้นที่ราษฎรและชุมชนมีสภาพเปนปา

ตามกฎหมาย ทําใหราษฎรเปนผูอาศัยทํากินอยางผิดกฎหมาย เมื่อมีการประกาศเขตปาอนุรักษทับเขตปาสงวน
ก็มักจะมีการประกาศครอบแนวเขตปาสงวน แตบางพื้นที่ก็ครอบแนวเขตปาสงวนไมสนิท ทําใหแนวเขตปา

มีความคลาดเคลื่อนไมตรงกัน จึงเกิดแนวเขตปาหลายแนวโดยไมสามารถชี้ชัดวาแนวเขตใดถูกตอง ทําใหเกิด
ปญหาพิพาทระหวางเจาหนาที่ปาไมกับชุมชนที่อยูชายขอบปา และยังสงผลใหราษฎรที่มีที่ดินติดตอกับแนวเขตปา

ไมสามารถออกเอกสารสิทธิที่ดินไดเพราะเจาหนาที่ปาไมไมยอมชี้แนวเขตปา เจาหนาที่ที่ดินจึงไมสามารถ
ออกเอกสารสิทธิที่ดินใหได เมื่อมีนโยบายจากสวนกลางใหทําโครงการตาง ๆ ในพื้นที่ จึงมักทับที่ดินราษฎร

จนเดือดรอน

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 141
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”