Page 223 - รายงานฉบับสมบูรณ์ การประเมินศักยภาพและพัฒนาระบบงานและกระบวนการตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน ตามมาตรา 257 (1) ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550
P. 223
อ านาจหน้าที่ของผู้ตรวจการแผ่นดินบรรลุผลในระดับที่แผ่นดินมุ่งมั่นที่จะด าเนินงานเชิงบูรณา
การเพื่อเป็นก าลังส าคัญในการวางรากฐานระบบธรรมาภิบาลบนพื้นฐานของคุณธรรมจริยธรรมให้
เกิดขึ้นในภาพรวมของประเทศสมดังเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญต่อไป
5.3.2 ที่มา/เหตุผลในการจัดตั้งองค์กร
จากการศึกษาในงานของพิเชต สุนทรพิพิธ (2546 : 46) พบว่า ในประเทศไทยหลักการ
ตรวจสอบการใช้อ านาจรัฐ หรือการตรวจสอบการใช้ดุลยพินิจของผู้ปกครองนั้นมีมาตั้งแต่สมัย
สุโขทัย โดยประชาชนที่มีความเดือดร้อนก็สามารถร้องทุกข์ไปยังพระมหากษัตริย์ โดยการไปสั่น
กระดิ่งที่แขวนไว้ที่ปากประตูเมืองได้ เมื่อพระมหากษัตริย์ทราบเรื่องทุกข์ร้อนต่างๆ ก็จะแก้ไข
เยียวยาเรื่องทุกข์ร้อนของประชาชนให้คลายความเดือดร้อนอย่างทันท่วงที ต่อมาในสมัยกรุงศรี
ั
อยุธยา และสมัยรัตนโกสินทร์ก็ล้วนมีวิธีการที่เหมาะสมกับยุคสมัยในการแก้ไขปญหาความ
เดือดร้อนที่เกิดจากการใช้อ านาจรัฐ อย่างไรก็ตามนับตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการเมืองการ
ปกครองในปี พ.ศ. 2475 ก่อให้เกิดการพัฒนาการเมืองการปกครอง ท าให้เกิดความสลับซับซ้อน
ในวิธีการปฏิบัติราชการทางปกครองมากขึ้น รวมทั้งมีกฎหมายที่ให้อ านาจกับผู้ใช้อ านาจรัฐมาก
ขึ้นส่งผลให้มีแนวคิดในการจัดตั้งสถาบันขึ้นมาท าหน้าที่ในการตรวจสอบการใช้อ านาจรัฐ การใช้
ดุลยพินิจของผู้ปกครอง การพิจารณาตรวจสอบและรับเรื่องราวร้องทุกข์ในรูปแบบสถาบัน
ผู้ตรวจการแผ่นดินขึ้น เพื่อเป็นการเยียวยาความเดือดร้อนของประชาชน ที่เกิดจากการใช้อ านาจ
ของเจ้าหน้าที่ของรัฐดังกล่าว
ชลัช จงสืบพันธ์ และคณะ (2551 : 3,102-103) กล่าวถึง แนวความคิดในการจัดตั้ง
สถาบัน Ombudsman มีมาอย่างต่อเนื่อง และเกิดแรงผลักดันอย่างจริงจังในการที่จะบัญญัติ
สถาบัน Ombudsman ไว้ในรัฐธรรมนูญของไทย นับตั้งแต่การพิจารณาร่างรัฐธรรมนูญแห่ง
ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2517 จนกระทั่งมีการปฏิรูปการเมืองซึ่งได้น าไปสู่การแก้ไขรัฐธรรมนูญ
แห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2534 ฉบับที่ 5 โดยการแก้ไขในครั้งนั้นได้มีการเพิ่ม
บทบัญญัติว่าด้วยผู้ตรวจการรัฐสภาไว้ในมาตรา 162 ทวิ ของรัฐธรรมนูญฉบับดังกล่าว อย่างไรก็
ตามตลอดการบังคับใช้รัฐธรรมนูญฉบับนี้ไม่มีการแต่งตั้งผู้ตรวจการรัฐสภาแต่อย่างใด จวบ
จนกระทั่งได้มีการผลักดันให้มีการร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ โดยสภาร่างรัฐธรรมนูญได้ยอมรับ
หลักการให้มี “ผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา” โดยบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
พ.ศ. 2540 มาตรา 196-198 และก าหนดให้มีการตรากฎหมายรองรับเป็นพระราชบัญญัติ
ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา โดยรัฐสภาได้ให้ความเห็นชอบ และมี
การประกาศใช้พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยผู้ตรวจการแผ่นดินของรัฐสภา พ.ศ.
- 178 -
