Page 11 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาวิจัยผลกระทบธุรกิจค้าปลีกขนาดใหญ่กับการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน

2

ประเด็นวา การคาโดยเสรีอาจเปนการคาที่ไมเปนธรรมมีหลักวา “ที่ใดมีเสรีภาพมาก ที่นั่นความเสมอภาค
ยิ่งลดนอยลง” และที่แหงใดก็ตามรัฐไมสามารถสรางดุลภาพของความเสมอภาคทางการคาได ที่แหงนั้นจะเกิด

ปญหาความเหลื่อมล้ําในทางเศรษฐกิจ จนในที่สุดอาจทําใหระบบเศรษฐกิจของประเทศเปนระบบเศรษฐกิจ
ที่สงเสริมและสนับสนุนตอการแขงขันเสรีอยางไมเปนธรรมได

รูปแบบของการคาที่ไมเปนธรรมมักจะพบอยูในระบบเศรษฐกิจที่มีกลุมทุนที่มีอํานาจผูกขาด เชน
อํานาจผูกขาดที่เกิดจากรัฐวิสาหกิจตามกฎหมายและจากการไดรับสัมปทานของรัฐ หรือกลุมทุนขนาดใหญ
ที่ไดรับการสงเสริมมากกวากลุมทุนขนาดเล็ก ตลอดจนการเอื้อประโยชนทางการคาโดยผานนโยบายของรัฐ

ที่สนับสนุนและสงเสริมการเขามาของกลุมทุนตางชาติขนาดใหญ แตไมมีมาตรการรองรับผลกระทบที่เกิดขึ้น
ตอกลุมทุนขนาดเล็ก ซึ่งมีผลใหกิจการที่มีขนาดเล็กไมสามารถแขงขันกับกลุมทุนใหญไดและมีแนวโนมที่เอื้อ
ตอพฤติกรรมการแขงขันที่ไมเปนธรรม และแมวาประเทศไทยจะมีกฎหมายวาดวยการแขงขันทางการคา

ตั้งแตป พ.ศ. 2542 แลวก็ตาม แตก็พบวากฎหมายดังกลาวมีปญหาในการบังคับใชกฎหมายเชนกัน
สถานการณของการประกอบธุรกิจคาปลีกมีขอเท็จจริงปรากฏวา ในรอบสิบกวาปที่ผานมา

มีกลุมทุนธุรกิจคาปลีกขนาดใหญจากตางประเทศเขามาลงทุนในตลาดคาปลีกคาสงในประเทศไทย ซึ่งการ
เขามาลงทุนเปนไปอยางรวดเร็ว ตอเนื่อง และรุนแรง การเขาสูตลาดของธุรกิจคาปลีกขนาดใหญเชนนี้
มีผลกระทบตอธุรกิจคาปลีกขนาดเล็กหรือรานคาปลีกดั้งเดิม หรือที่เรียกกันวา“รานคาโชหวย”อยางที่ไม

อาจหลีกเลี่ยงได มีรานคาปลีกดั้งเดิมจํานวนมากตองปดกิจการอันเปนผลมาจากการขยายตัวของธุรกิจ
คาปลีกขนาดใหญ เหตุเพราะรานคาปลีกดั้งเดิมไมสามารถแขงขันกับธุรกิจคาปลีกขนาดใหญของกลุมทุน
จากตางประเทศไดในแทบทุกดาน ทั้งศักยภาพดานเงินทุน ดานเทคโนโลยี และอํานาจตอรอง นอกจาก
ผลกระทบโดยตรงที่มีตอรานคาปลีกดั้งเดิมแลว ยังพบวามีผลตอพฤติกรรมและทัศนคติของผูบริโภค รวมถึง

รูปแบบวิถีชีวิตของประชาชนอีกทางดวย ซึ่งจากการประชุมรับฟงขอมูลจากกลุมผูประกอบกิจการรานคา
ปลีกดั้งเดิมพบวา ธุรกิจคาปลีกขนาดใหญสงผลกระทบในหลายเรื่องดังตอไปนี้

1) ผลกระทบตอโครงสรางของเศรษฐกิจชุมชน กลาวคือ สงผลกระทบตอวิถีชีวิตและวงจร
เศรษฐกิจชุมชนที่จะถูกทําลายลงอยางสิ้นเชิง เพราะตลาดคือสังคมชุมชนอันอบอุนและเอื้ออาทรกัน
ระหวางพอคาแมคาและผูซื้อ ซึ่งสวนใหญจะซื้อกันเปนประจําจนกลายเปนญาติที่คุนเคยกัน ผูซื้อผูขาย

สามารถตอรองราคาสินคา ขอชิม แถมสินคา และซื้อเชื่อกันได ซึ่งนี่คือวัฒนธรรมไทย วิถีชีวิตไทย หรือวิถี
ชุมชนไทย ที่ควรไดรับการพิทักษรักษาไว

2) ผลกระทบตอรานคาปลีกดั้งเดิมโดยตรง กลาวคือ มีรานขายของชําและรานโชหวยจํานวนมาก
ตองปดกิจการ เนื่องจากขาดทุนจนไมสามารถทําการคาขายตอไปได

3) ผลกระทบที่ตอเนื่องจากรานคาปลีกดั้งเดิมปดกิจการ กลาวคือ เกษตรกรในชุมชนที่ปลูกพืชผัก

ซึ่งขายสงใหแกรานคาปลีกดั้งเดิมไมสามารถขายสินคาได ทําใหเกิดความไมมั่นคงในอาชีพการงานของ
พอคาแมคาและเกษตรกร และมีหลายรายตองเปลี่ยนอาชีพเนื่องมาจากภาวะขาดทุนและขายพืชผักไมได

4) ผลกระทบตอหลักการคาที่เปนธรรม กลาวคือ การเขาสูตลาดของธุรกิจคาปลีกขนาดใหญทําให
เกิดพฤติกรรมทางการคาที่ไมเปนธรรม มีการผูกขาดทางการคา บีบบังคับใหโรงงานผูผลิตสินคาตองยอมรับ
เงื่อนไขของตน มีการผลักภาระคาใชจายตางๆ มาใหกับโรงงานผูผลิตของคนไทยไปจนถึงผูบริโภค

5) ผลกระทบตอสภาพแวดลอม กลาวคือ ปญหาดานการจราจรและทัศนียภาพ เปนตน

6) ผลกระทบอื่นๆ เชน เรื่องภาษีและคาจางแรงงานที่รานคาปลีกขามชาติจายและจางงานใน

ทองถิ่น เมื่อเทียบกับผลกําไรของบริษัทนับวานอยมาก ไมสามารถทดแทนการลมสลายของรานขายของชํา