Page 130 - รายงานข้อเสนอแนะเชิงนโยบายของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติต่อกรณีข้อร้องเรียนของเครือข่ายประชาชนภาคตะวันออก

รายงานข้อเสนอแนะเชิงนโยบายของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
104 ต่อกรณีข้อร้องเรียนของเครือข่ายประชาชนภาคตะวันออก

มาบตาพุด แผนการจัดทำาผังเมืองและอื่นๆ ทั้งนี้ รัฐบาลจะต้องรายงานผลการดำาเนินการต่อสาธารณะ

เป็นระยะๆ

๕.๓.๒ รัฐบาลต้องเร่งนำาเครื่องมือการประเมินผลกระทบทางกฎหมาย (Regulatory
๒๙
Impact Assessment/RIA) มาใช้ในประเทศไทย เพื่อตรวจสอบการออกกฎหมายลำาดับรองของ
ฝ่ายบริหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การตรวจสอบการออกประกาศกระทรวงหรือกฎระเบียบของฝ่าย
บริหาร ในกรณีทำานองเดียวกับการออกประกาศกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ฉบับลงวันที่ ๓๑ สิงหาคม ๒๕๕๓ จะช่วยให้เกิดวัฒนธรรมใหม่ในการปฏิบัติหน้าที่ของฝ่ายบริหาร
เช่น การออกกฎหมายที่ทำาตามแบบพิธีโดยไม่คำานึงถึงเป้าหมายหรือเจตนารมณ์ของกฎหมายจะ

เกิดขึ้นได้ยากและค่อยๆหมดไป

๕.๓.๓ รัฐบาลต้องเร่งรัดการดำาเนินการจัดทำาหรือปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวกับก�รกำาหนด
รายละเอียดเพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิชุมชนให้เกิดผลที่เป็นจริงตามเจตนารมณ์ของมาตรา ๖๖
และมาตรา ๖๗ ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๕๐

๒๙
ในปัจจุบัน รัฐบาลของประเทศต่างๆ ทั่วโลกได้นำามาตรการที่เรียกว่า “การประเมินผลกระทบทางกฎหมาย”
มาใช้อย่างแพร่หลาย ทั้งกับกฎหมายที่มีอยู่แล้วและกฎหมายที่จะเสนอให้มีขึ้นใหม่ เพื่อประเมินผลกระทบ
ด้านต่างๆ ที่เกิดขึ้นจริงจากกฎหมายที่มีผลใช้บังคับแล้ว และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากร่างกฎหมายที่จะ
จัดทำาขึ้น คำาว่า “ผลกระทบทางกฎหมาย” ไม่ได้มีความหมายแคบเพียงผลกระทบทางเศรษฐกิจที่สร้างภาระ
ด้านต้นทุนต่อภาคธุรกิจ และไม่ได้มีความหมายแคบเพียงจำานวนของกฎหมายที่สร้างต้นทุนเหล่านั้น แต่
“ผลกระทบทางกฎหมาย” มีนัยกว้างขวางกว่าสองเรื่องแรกเพราะเป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์ทั้งด้านต้นทุน
และด้านผลที่ได้รับ ตัวอย่างเช่น การมีกฎหมายจำานวนมากมิได้หมายความว่ากฎหมายเหล่านี้ไม่ดีไปเสีย
ทั้งหมด แต่ต้องมีการประเมินว่ากฎหมายแต่ละฉบับนั้นสอดคล้องกับเป้าหมายและเจตนารมณ์ของนโยบาย
สาธารณะในภาพรวมหรือไม่
วัตถุประสงค์ของการประเมินผลกระทบทางกฎหมาย คือ การพิจารณาและประเมินผลกระทบทางบวก
และผลกระทบทางลบที่เกิดขึ้นหรืออาจเกิดขึ้นจากมาตรการหรือกลไกที่กำาหนดหรือจะกำาหนดไว้ในกฎหมาย
ทั้งนี้ เพื่อให้กฎหมายนั้นสอดคล้องกับเสาหลักของการพัฒนาที่ยั่งยืนทั้งสามด้าน นั่นก็คือ ด้านเศรษฐกิจ
สังคม และสิ่งแวดล้อม การประเมินผลกระทบทางกฎหมายยังขยายไปถึงการตรวจสอบ “ผลลัพธ์” ที่
เกิดขึ้นจากกฎหมาย และ “กลไก” ของกฎหมายด้วย โดยต้องมีการให้เหตุผลประกอบการตัดสินใจ
เพื่อจะสามารถประเมินผลลัพธ์ที่คาดว่าจะเกิดหรือที่เกิดขึ้นแล้วของกฎหมายกับเป้าหมายในการออก
กฎหมายนั้น นอกจากนี้ การประเมินผลกระทบในการออกกฎหมายยังส่งผลให้มีการประเมินกลไก
ของกฎหมายตามหลักธรรมาภิบาลด้วย
OECD (Organization for Economic Co-operation and Development) ซึ่งเป็นผู้นำาการพัฒนา
แนวปฏิบัติที่ดีในการประเมินผลกระทบในการออกกฎหมายอันเป็นส่วนหนึ่งของโครงการปฏิรูปกฎหมายให้
คำาจำากัดความ “การออกกฎหมาย” ไว้อย่างกว้างว่าหมายถึง “การที่รัฐบาลออกข้อกำาหนดต่างๆ เพื่อใช้บังคับ
กับผู้ประกอบการและประชาชน” ดังนั้น การตรวจสอบผลกระทบในการออกกฎหมายของ OECD จึงใช้
บังคับกับบรรดามาตรการต่างๆ ของรัฐบาลที่มีผลกระทบต่อประชาชนด้วย