Page 115 - สิทธิมนุษยชน : รวมบทความ ศ.เสน่ห์ จามริก
P. 115
สิทธิมนุษยชน รวมบทความ ศ.เสน่ห์ จามริก
ในต่างประเทศหมายถึงเฉพาะ “ไม้” แต่ป่าของประเทศไทยไม่ได้มีเพียงแค่ “ไม้”
แต่ยังมีความหลากหลายทางชีวภาพ มีทรัพยากรที่มีความสำคัญต่อการดำรงชีวิต
ตามพื้นฐานของปัจจัย ๔ อันได้แก่ อาหาร ยารักษาโรค เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย
ดังนั้น ชุมชนจึงมีความสำคัญควบคู่ไปกับ “ฐานทรัพยากร” ซึ่งเป็น “สิทธิ” อันชอบธรรม
ของชุมชนที่จะดำรงคงอยู่ ซึ่งไม่ใช่การดำรงอยู่เพื่อความต้องการของคนในชุมชน
แต่เป็นสิทธิอันชอบธรรม เพราะชุมชนได้มีคุณูปการต่อการธำรงรักษาไว้ซึ่งบูรณภาพ
ความมั่นคงเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของฐานทรัพยากรเขตร้อน
ข)“ภูมิปัญญาท้องถิ่น” ชุมชนรู้จักวิธีการใช้ทรัพยากรอย่างไร คือการที่รู้จัก
การนำทรัพยากรต่างๆ มาประยุกต์ใช้ สิ่งที่เรียกว่า “ภูมิปัญญา” ที่กำลังมีความสำคัญ
เป็นทวีคูณในยุคปัจจุบัน เพราะ “ภูมิปัญญาท้องถิ่น” เป็นเป้าหมายสำคัญที่ประเทศ
มหาอำนาจอยากได้ เพื่อนำไปใช้เป็นสิทธิในทรัพย์สินทางภูมิปัญญา เป็นสิทธิ
ในการผูกขาด ในสมัยก่อนเป็นการมาล่าดินแดง แต่สมัยนี้เป็นการล่า ความรู้
ความคิด ที่ชุมชนท้องถิ่นใช้ประโยชน์จากทรัพยากร เพราะฉะนั้นสิ่งที่เรียกว่า
“ทรัพย์สินทางภูมิปัญญา” เป็นสิ่งที่บอกถึงคุณค่า ความหมายของทรัพยากรธรรมชาติ
ประเทศไทย
ดังเช่นในประเด็น “การแปลงทรัพย์สินให้เป็นทุน” ซึ่งต้องไม่ใช่สินทรัพย์
ในเชิงกายภาพ แต่จะต้องพิจารณาถึงนัยยะของ “สินทรัพย์” อย่างพินิจพิเคราะห์ว่า
สินทรัพย์ตามทรัพยากรชีวภาพ สิทธิของชุมชน ภูมิปัญญา สิทธิอันชอบธรรม
ของชุมชน มีองค์ประกอบอย่างไรบ้าง ซึ่งทั้งหมดมี นัยยะที่สำคัญมาก เป็น
องค์ประกอบของสิ่งที่เรียกว่า “สิทธิชุมชน”
ค)“การไม่มองทรัพยากรอย่างแยกส่วน” ความหมายของทรัพยากร
เป็นความหมายกว้างทรัพยากรที่ประกอบกันเป็นฐานทรัพยากร ไม่ว่าจะเป็นป่า
ที่เป็นป่าผืนเดียวกัน ลุ่มน้ำเป็นลุ่มน้ำเดียวกันชายฝั่งทะเลเป็นชายฝั่งเดียวกัน สิ่งมีชีวิต
ที่มีความหลากหลายทางธรรมชาติก็เพราะขนาดที่ใหญ่ ในทุกๆ ตารางเมตรที่เราได้
สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ๑๒๕
