Page 113 - สิทธิมนุษยชน : รวมบทความ ศ.เสน่ห์ จามริก
P. 113
สิทธิมนุษยชน รวมบทความ ศ.เสน่ห์ จามริก
ชุมชนกับการปกป้อง
สิทธิและทรัพยากรของชุมชน
ศ.เสน่ห์ จามริก
ประธานกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ
จากกรณีชุมชนคลองด่านที่รวมตัวยืนหยัดใช้สิทธิของตนเองเพื่อเรียกร้อง
การมีส่วนร่วมในการพิจารณาตัดสินโครงการที่มีผลกระทบต่อทรัพยากรสำคัญ
ของชุมชน ที่ชุมชนมีวิถีชีวิตมาเป็นเวลาช้านานการนำเรื่องนี้ขึ้นมาเป็นกรณีศึกษา
ก็เพื่อให้เรื่องนี้เป็นข้อคิด บทเรียน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีความขัดแย้งของการใช้
ทรัพยากรที่นับวันจะเป็นเรื่องที่รุนแรงกว้างขวาง
ในประเด็น “ชุมชนกับการปกป้องสิทธิและทรัพยากร” มีข้อสังเกต
หลายประการ เช่น “สิทธิของชนกลุ่มใดก็ตาม ไม่ได้เป็นสิ่งที่อยู่อย่างโดดเดี่ยว แต่ขึ้นอยู่
กับการเรียนรู้ การเข้าใจ การยอมรับของสังคมส่วนใหญ่ที่เป็นเงื่อนปมสำคัญ”
ถ้าเป็นเช่นนั้น จะทำอย่างไรที่จะให้เกิดการเรียนรู้ การยอมรับของสังคม ในขณะเดียวกัน
ก็ต้องพยายามให้ชุมชนตระหนักว่า “สิทธิ” เป็นเงื่อนไขสำคัญที่ทำให้เราสามารถดำรงชีวิต
ร่วมกันได้อย่างอิสรเสรี และด้วยความเป็นธรรม
คำถามหลัก ๓ ประการ ซึ่งสามารถประยุกต์ใช้ได้กับทุกเรื่องที่เกี่ยวข้องกับ
“สิทธิของชุมชน” และ “ผลกระทบที่เกี่ยวข้องกับทรัพยากรธรรมชาติ”
ประการที่หนึ่ง นัยยะ ความหมายของ “ทรัพยากร”
ขณะนี้สังคมไทยมีข้อขัดแย้งมากมายโดยเฉพาะในเวลาที่กล่าวถึง
“ทรัพยากรธรรมชาติ” ที่ยังไม่เคยมีการตั้งคำถามกันว่า “เรากำลังพูดถึง ทรัพยากรอะไร”
สำนักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ๑๒๓
