Page 82 - รายงานฉบับสมบูรณ์ เหลียวหลังแลหน้า 2 ทศวรรษ สิทธิมนุษยชนในสังคมไทย
P. 82
ตัวชี้วัด ได้แก่ การยึดหลักนิติธรรม คุณสมบัติของผู้นำองค์กรอิสระที่ดี การยึดหลักจริยธรรม ความ
น่าเชื่อถือ ความโปร่งใส ความยึดโยงกับประชาชน ประชาชนได้ประโยชน์ การตรวจสอบได้ การมี
ส่วนร่วมของภาคประชาชน ความเป็นอิสระ และปราศจากการแทรกแซง
วงสนทนาสะท้อนความคาดหวังต่อความเป็นองค์กรที่เป็นที่พึ่งของประชาชนด้านสิทธิ
มนุษยชนในประเทศไทย ที่เต็มไปด้วยความผิดหวัง ภาพการรับรู้ของกสม.ได้แก่ ความไม่เป็นกลาง
และความอิสระ การทำงานและการรับคำร้องที่ล่าช้า ไม่มีผลงานเป็นที่ประจักษ์ การไม่เป็นที่รู้จัก
ของประชาชน รวมไปถึงความไม่เชื่อมั่นต่อองค์กร
ความไม่เป็นกลางและความไม่เป็นอิสระ
ต่อประเด็นเรื่องความเป็นกลาง และความเป็นอิสระในการทำงาน ผลการวิจัยพบว่า ภาพ
การรับรู้เรื่องความเป็นกลางของกสม.นั้น ผู้ให้ข้อมูลสะท้อนว่ากสม. มีภาพลักษณ์ที่เป็นตัวแทนรัฐ
ทำหน้าที่แก้ต่างให้รัฐ โดยเฉพาะในวงสนทนากลุ่มของคนนอกในกลุ่่มผู้ทำงานด้านสิทธิมนุษยชน
รู้สึกว่ากสม. ควรจะทำหน้าที่ยืนหยัดอยู่ข้างประชาชนผู้ถูกละเมิดสิทธิ ความรู้สึกที่เกิดขึ้นนี้เป็นผล
มาจากอำนาจหน้าที่ของกสม. ที่ถูกเขียนไว้ในรัฐธรรมนูญ 2560 เรื่อง การทำหน้าที่แก้ต่างให้กับ
รัฐบาล นอกจากนี้ยังพบการตั้งคำถามถึงการออกแบบกสม. ซึ่งมีความยึดโยงกับรัฐและราชการสูง
มาก เสียงสะท้อนมองว่าสิ่งนี้เป็นอุปสรรคต่อการดำเนินงานของกสม.
“…จนมาถึงเรื่องดินแดง ก็ยังมีแถลงการณ์ กสม ที่ออกมาบอกให้
ทั้ง 2 ฝ่าย ยุติความรุนแรง อุดมการณ์ความเป็นกลางของกสม. คือความ
ผิดพลาด ถ้าถามผม คุณต้อง take side สิทธิเสรีภาพของประชาชน กสม.
ต้องหยุดความรุนแรงของรัฐให้ได้ก่อน นี่คือเรื่องใหญ่ในสังคมไทย”
(สัมภาษณ์ KI013, 30 พฤศจิกายน 2565)
“ปัญหาของกสม. นอกจากกระบวนการสรรหา และวัฒนธรรมแล้ว
ตัวกฎหมายเองก็มีปัญหา ตัวกฎหมายออกแบบในช่วงต้นให้ไปอิงกับรัฐสภา
พอเริ่มต้นแบบนั้น ไม่มีความเป็นอิสระในการจัดการภายในองค์กร พอตั้งต้น
มาแบบนั้น มาถึงยุคนี้ ความเป็นข้าราชการในกสม. ค่อนข้างจะเข้มข้น เป็น
อุปสรรคมาก ก็ต้องยอมนับว่าถ้าเรายังอิงกับระบบราชการในการบริหาร
จัดการภายในองค์กร เรื่องงานเงิน บริหารบุคคล การจัดซื้อจัดจ้างและการ
รับเรื่องร้องเรียน ขั้นตอนอะไรต่าง ๆ มันก็ทำให้การแก้ปัญหาหรือการ
ขับเคลื่อนองค์กร ขับเคลื่อนประเด็นสิทธิมนุษยชนเป็นไปด้วยความ
ยากลำบาก” (สนทนากลุ่มคนนอก, 26 มกราคม 2565)
เสียงสะท้อนดังกล่าว สอดคล้องกับแบบสอบถามเกี่ยวกับคำถามต่อเรื่องความเป็นอิสระที่
พนักงานในองค์กรมอง โดยเฉพาะข้อคำถามเรื่องการทำงานอย่างเป็นอิสระตามวัตถุประสงค์การ
ก่อตั้งที่อยู่ในระดับปานกลาง ขณะที่ให้คะแนนกับข้อที่เป็นองค์กรที่มีการทำงานอย่างอิสระตาม
ข้อตกลงปารีสในระดับปานกลาง และให้คะแนนมากในข้อที่เป็นองค์กรอิสระปราศจากการ
แทรกแซงทางการเมือง สำหรับคำถามเรื่องการเป็นองค์กรที่สามารถปกป้องสิทธิมนุษยชนอย่าง
ได้ผล บุคลากรภายในส่วนใหญ่ให้คะแนนในระดับน้อยและปานกลางเท่ากัน
อาจกล่าวได้ว่า การทำงานขององค์กรสิทธิมนุษยชนยังมีประเด็นที่ต้องพิจารณาปรับปรุงใน
เรื่องหลัก โดยเฉพาะในเรื่องการรักษาความเป็นอิสระในการทำงานปกป้องสิทธิมนุษยชนเพื่อให้มี
ประสิทธิผลมากกว่าที่เป็นอยู่
-75-
