Page 212 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

6.2 แนวคิดและการปฏิบัติในการสงวนหวงห้ามที่ดินสาธารณประโยชน์
รัฐไทยเริ่มระบอบการปกครองด้วยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข

มนุษย์อยู่ในฐานะราษฎรหรือผู้ถูกปกครอง ทรัพย์สินบนแผ่นดินทั้งหมดถือเป็นของพระมหากษัตริย์
วิธีการทําให้ที่ดินเป็นที่สาธารณประโยชน์เป็นของพระมหากษัตริย์ด้วยการกําหนดพื้นที่สงวนหวงห้าม

อํานาจการสงวนหวงห้ามพื้นที่การใช้ประโยชน์ร่วมกันตกเป็นของพระมหากษัตริย์และผู้ที่ได้รับมอบ
พระราชอํานาจกระทําการแทน เช่น ข้าหลวงประจําจังหวัด มณฑล เป็นต้น
พุทธศักราช 2457 รัฐไทยตราและบังคับใช้พระราชบัญญัติลักษณะปกครองท้องที่ พ.ศ. 2457
บัญญัติให้สอดคล้องกับระบบการบริหารราชการแผ่นดิน อํานาจการสงวนหวงห้ามที่ดินสําหรับ

ประชาชนใช้ประโยชน์ร่วมกันเป็นของผู้ว่าราชการจังหวัดหรือนายอําเภอ โดยออกเป็นประกาศ
กระทรวงมหาดไทย กรมการปกครอง

ปีพุทธศักราช 2478 หลังคณะราษฎรเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์
เป็นระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข บริหารราชการแผ่นดิน
ภายใต้อํานาจรัฐบาลผสม ตราและบังคับใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการหวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่า

อันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน พ.ศ. 2478 มีผลให้การสงวนหวงห้ามโดยผู้มีอํานาจ ตั้งแต่วันที่
8 เมษายน พ.ศ. 2479 ต้องออกเป็นพระราชกฤษฎีกากําหนดเขตสงวนหวงห้ามและประกาศใน
ราชกิจจานุเบกษา

กระทั่งปีพุทธศักราช 2497 รัฐไทยชําระ รวบรวม และประมวล กฎหมายที่ดินทั้งหมดเพื่อง่าย
ต่อการบังคับใช้และบริหารจัดการที่ดินภายในประเทศ ตราและบังคับใช้เป็นประมวลกฎหมายที่ดิน
เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2497 การสงวนหวงห้ามโดยผู้มีอํานาจ ต้องกระทําโดยมติคณะกรรมการ

จัดที่ดินแห่งชาติและประกาศสงวนหวงห้ามในราชกิจจานุเบกษา
ฉะนั้น การสงวนหวงห้ามที่สาธารณประโยชน์จึงเริ่มจากความตกลงปลงใจของมนุษย์ อํานาจของ
พระมหากษัตริย์และสามช่วงเวลาแห่งการตรากฎหมายบัญญัติอํานาจการสงวนหวงห้าม 1. ประกาศ

กระทรวงมหาดไทย กรมการปกครอง ตามอํานาจเห็นควรของนายอําเภอท้องที่หรือข้าหลวงประจําจังหวัด
ก่อนวันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2479 2. พระราชกฤษฎีกากําหนดเขตสงวนหวงห้ามและประกาศใน
ราชกิจจานุเบกษา เมื่อมีการประกาศใช้พระราชบัญญัติว่าด้วยการหวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่าอันเป็น

สาธารณสมบัติของแผ่นดิน พ.ศ. 2478 วันที่ 8 เมษายน พ.ศ. 2479 และ 3. มติคณะกรรมการจัดที่ดิน
แห่งชาติและประกาศสงวนหวงห้ามในราชกิจจานุเบกษา เมื่อบังคับใช้ประมวลกฎหมายที่ดิน
1 ธันวาคม พ.ศ. 2497

หลักฐานการสงวนหวงห้ามเริ่มจากบัญชีการสงวนหวงห้าม ทะเบียนสํารวจที่หวงห้าม
ประกาศกระทรวงมหาดไทย พระราชกฤษฎีกากําหนดเขตหวงห้าม มติคณะกรรมการจัดที่ดินแห่งชาติ
ั
และประกาศราชกิจจานุเบกษา ปจจุบันจัดระเบียบทะเบียนที่สาธารณประโยชน์ด้วยการออกหนังสือ
สําคัญสําหรับที่หลวงเพื่อเป็นหลักฐานให้แก่ทบวงการเมืองผู้มีอํานาจหน้าที่ดูแลรักษาที่ดินอันเป็น
สาธารณสมบัติของแผ่นดิน เพื่อแสดงขอบเขตของที่ดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินและคุ้มครอง
้
ปองกันการบุกรุก และเพื่อประโยชน์ทางนโยบายในการจัดทําทะเบียนที่ดินสาธารณประโยชน์

6‐3