Page 52 - รายงานฉบับสมบูรณ์ ฉบับย่อ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะนโยบายหรือมาตรการเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ: กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ
P. 52
44 | รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ (Final Report) (ฉบับย่อ)
แรงงานสูงอายุ นโยบายการจ้างงานหรือการสร้างอาชีพแก่ผู้สูงอายุ ไม่ใช่หน้าที่ความรับผิดชอบตามกฎหมาย
แรงงานที่มีอยู่
ในขณะที่กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ซึ่งรับผิดชอบโดยตรงในการ
คุ้มครองสิทธิของผู้สูงอายุนั้น จะเป็นการคุ้มครองในลักษณะของการประชาสงเคราะห์ ที่แตกต่างจากการจ้าง
งานที่มีเงื่อนไขการจ้างงานที่ก าหนดโดยนายจ้างภายใต้กฎหมายแรงงานของกระทรวงแรงงาน ในกรณีนี้ อาจ
เรียกได้ว่าเป็นปัญหาการแยกส่วนความรับผิดชอบตามบทบาทหน้าที่ที่ได้รับมอบหมาย (Compartmentalization)
ของระบบราชการไทย เพราะผู้สูงอายุที่มีงานท าในระบบการจ้างงานและผู้สูงอายุที่ประสบปัญหาทาง
เศรษฐกิจหรือสังคม ก็จะได้รับการคุ้มครองจากภาครัฐ แต่ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ที่อยู่นอกระบบการจ้างงานหรือ
ประกอบการเอง ก็จะไม่มีหน่วยงานรัฐใดมาดูแลหรือคุ้มครองสิทธิ
6.1.1.2 การขาดระบบความมั่นคงทางสังคมของผู้สูงอายุที่ครอบคลุม
ในการคุ้มครองสิทธิของผู้สูงอายุโดยการสร้างความมั่นคงทางสังคมของผู้สูงอายุในต่างประเทศที่
เป็นกรณีศึกษา จะเป็นระบบการคุ้มครองในลักษณะของการประกันสังคม และประกันสุขภาพ ที่ครอบคลุม
ผู้สูงอายุที่มีงานท าทั้งที่มีนายจ้างหรือมีการประกอบการเอง รวมทั้งผู้ที่อยู่ข้างหลัง และเมื่อผู้สูงอายุพิการหรือ
ไร้ความสามารถ ซึ่งเป็นการประกันความเสี่ยงที่จะไม่มีรายได้เพียงพอในการด ารงชีวิตเมื่อต้องการหยุดท างาน
หรือเกษียณ หรือการรักษาพยาบาลระยะยาวหรือระยะสุดท้ายของชีวิต หรือพิการหรือไร้ความสามารถในการ
ด าเนินชีวิต ความมั่นคงทางสังคมเป็นระบบที่ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมโดยภาคบังคับและโดยสมัครใจในการจ่ายเบี้ย
ประกันจากรายได้ที่ได้รับในขณะที่มีงานท า นอกจากนั้น ยังมีการคุ้มครองในลักษณะของสวัสดิการสังคมที่
รัฐเป็นผู้จัดให้บริการต่าง ๆ ในการช่วยเหลือผู้สูงอายุยากจนที่มีรายได้ต่ ากว่าเกณฑ์ที่ก าหนด ให้สามารถ
ด ารงชีวิตอย่างมีศักดิ์ศรี ทั้งการช่วยเหลือทางด้านการรักษาพยาบาล โภชนาการด้านอาหาร ที่อยู่อาศัยเป็นต้น
ส าหรับประเทศไทย การคุ้มครองสิทธิของผู้สูงอายุจะเน้นด้านสวัสดิการแก่ผู้สูงอายุบนฐานของ
แนวคิดว่าผู้สูงอายุเป็นกลุ่มประชากรที่เปราะบาง เนื่องจากมีฐานะยากจน ไม่มีทีอยู่อาศัย ไม่มีผู้ดูแล หรือถูก
ทารุณกรรม หน่วยงานรัฐที่มีบทบาทหลักในการคุ้มครองผู้สูงอายุกลุ่มเปราะบางนี้ คือ กรมกิจการผู้สูงอายุ
กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ในส่วนของการประกันสังคม เป็นการคุ้มครองแรงงาน
ภายใต้กฎหมายแรงงานโดยกระทรวงแรงงาน และจัดตั้งกองทุนประกันสังคมเพื่อคุ้มครองแรงงานในกรณีที่
แรงงานเจ็บป่วยและเกษียณ ซึ่งเป็นการประกันสุขภาพและการประกันชราภาพ โดยนายจ้างและลูกจ้าง
ร่วมกันจ่ายเบี้ยประกันสังคม อย่างไรก็ตาม ระบบประกันสังคมของประเทศยังไม่เป็นสากล เนื่องจากเป็น
ระบบประกันสังคมของแรงงานในระบบการจ้างงาน หากอยู่ในภาครัฐ ก็จะมีกองทุนบ าเหน็จบ านาญ
ข้าราชการ (กบข.) หรือในภาคเอกชนก็จะมีกองทุนประกันสังคมที่จ่ายผลประโยชน์ในกรณีชราภาพ ที่เรียกว่า
เงินบ าเหน็จ หรือเงินบ านาญ แต่ส าหรับในกรณีของแรงงานนอกระบบการจ้างงาน หรือ ผู้ประกอบการของ
ตนเอง ยังไม่มีระบบบ านาญ ถึงแม้รัฐบาลได้จัดตั้งกองทุนการออมแห่งชาติ (กอช.) และก าลังพิจารณาจัดตั้ง
กองทุนบ านาญแห่งชาติ ก็ไม่ทันคุ้มครองผู้ที่สูงอายุที่เกษียณแล้วในปัจจุบัน อาจจะเป็นประโยชน์ต่อ
กลุ่มประชากรในวัยท างานที่จะเกษียณในอนาคต
