Page 332 - รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะนโยบายหรือมาตรการเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ: กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ

274 | รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ (Final Report)

แก้ไขปัญหาการพัฒนาความสามารถด้านกฎหมายในผู้สูงอายุ โดยประเทศไทย ซึ่งเป็นภาคีของ
พันธกรณีดังกล่าวได้น าหลักการสากลมาเขียนรับรองไว้ในยุทธศาสตร์ชาติและแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
แห่งชาติ

4.3.3 การเข้าถึงกระบวนการยุติธรรม

4.3.3.1 สถานการณ์

หากว่าเด็กเป็นบุคคลซึ่งต้องได้รับความคุ้มครองโดยบทบัญญัติกฎหมายพิเศษให้ด าเนินคดีอาญา
แตกต่างจากผู้ใหญ่แล้ว ผู้สูงอายุก็เป็นบุคคลหนึ่งซึ่งควรได้รับการคุ้มครองพิเศษเช่นกัน เนื่องจากข้อเท็จจริงใน
ด้านวัยที่เป็นปัจจัยหลักส่งผลให้มีความเปราะบางซึ่งอาจกระทบสิทธิของผู้ต้องหาหรือจ าเลยที่สูงอายุหากมีการ
ด าเนินคดีอย่างคนปกติทั่วไป

โดยหลักแล้วผู้ต้องหาหรือจ าเลยจะต้องถูกด าเนินคดีอย่างเท่าเทียมกันทุกคดี แต่ด้วยสภาพจิตใจ
ของผู้สูงอายุซึ่งมีความแตกต่างหลากหลายทั้งชุดประสบการณ์ที่แต่ละคนได้เผชิญ สภาพเศรษฐกิจ สังคม
ครอบครัวตลอดจนโรคภัยไข้เจ็บที่เผชิญอยู่ ย่อมส่งผลให้ผู้สูงอายุอยู่ในสภาพที่ไม่พร้อมที่จะต่อสู้คดี
ประกอบกับเป็นสิ่งที่เห็นพ้องต้องกันว่า สิทธิในการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรม นั้นเป็นสิทธิ

มนุษยชนขั้นพื้นฐานของมนุษย์ ไม่จ ากัดเฉพาะพลเมืองของประเทศใดประเทศหนึ่งเท่านั้น เช่น นายจ้างที่
กระท าทารุณกรรมต่อแรงงานไร้สัญชาติ (การละเมิดสิทธิมนุษยชน) สามารถถูกเหยื่อของความรุนแรงฟ้องร้อง
ด าเนินคดีได้ตามกฎหมายไทย แม้ว่าจ าเลยจะมิได้มีสัญชาติไทยก็ตาม อีกทั้งคงไม่มีใครปฏิเสธว่า เมื่อกฎหมาย
บัญญัติว่าทุกคน มีสิทธิในกระบวนการยุติธรรมแล้ว ทุกคนควรมีโอกาสในการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมอย่าง

แท้จริง และเมื่อเข้าถึงแล้วทุกคนควรได้รับการปฏิบัติที่ยุติธรรมในกระบวนการ (Due Process) และความ
ยุติธรรมในเนื้อหา (Substantive Justice)
282
อย่างที่ได้กล่าวไปแล้วในข้างต้นเกี่ยวกับประเด็นเรื่องสิทธิต่าง ๆ ของผู้สูงอายุที่กฎหมาย
ระเบียบและประกาศต่าง ๆ ให้การรับรอง ส่งเสริม และคุ้มครอง ไม่ว่าจะเป็นสิทธิทางร่างกาย จิตใจ และ

ทรัพย์สิน เมื่อบุคคลเข้าสู่วัยผู้สูงอายุมักมีภาวะความอ่อนแอของร่างกายและจิตใจที่ตามมา ท าให้ผู้สูงอายุตก
เป็นเหยื่อหรือเป้าหมายของบุคคลที่แข็งแรงกว่าทั้งในด้านร่างกายและอ านาจ ส่งผลให้ผู้สูงอายุถูกท าร้ายและ
ละเมิดสิทธิต่าง ๆ จึงมีความจ าเป็นที่ผู้สูงอายุจะต้องเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมทั้งในทางแพ่ง อาญา ปกครอง
และกระบวนการยุติธรรมอื่น ๆ อย่างสะดวกและมีประสิทธิภาพ เพื่อให้สามารถให้การช่วยเหลือ คุ้มครองสิทธิ

และฟื้นฟูความบกพร่องต่าง ๆ ของสิทธิตามกฎหมายที่ผู้สูงอายุพึงได้รับ
สิทธิของผู้สูงอายุที่ได้รับการก าหนดไว้ในกฎหมายต่าง ๆ มีอยู่มาก แต่ข้อจ ากัดที่ท าให้ผู้สูงอายุไม่
อาจใช้สิทธินั้นได้หรือข้อจ ากัดในการที่เมื่อผู้สูงอายุถูกละเมิดสิทธิแล้ว แต่ไม่อาจเรียกร้องความเป็นธรรมหรือ
เข้าถึงสิทธินั้นได้ เนื่องจากข้อจ ากัดในด้านความรู้ และความสามารถที่จะเดินทางไปเรียกร้องสิทธิด้วยตนเอง

282 จาก “สิทธิแลโอกาสในการได้รับความยุติธรรม”, ความเหลื่อมล้ าฉบับพกพา, สืบค้นจาก https://thai-
inequality.org/pages/3-2.