Page 151 - รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะนโยบายหรือมาตรการเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ: กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ

โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดท าข้อเสนอแนะนโยบายหรือมาตรการเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ :1111
กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ | 93

กฎหมายการคุ้มครองการจ้างงานของผู้สูงอายุ เกี่ยวข้องกับกฎหมายส าคัญ 2 ฉบับและมีการปรับปรุงแก้ไข

เพื่อให้เหมาะสมกับสถานการณ์ทางเศรษฐกิจและสังคมที่เปลี่ยนไปตลอดเวลา ดังรายละเอียดต่อไปนี้

3.2.2.1 กฎหมายมาตรการการจ้างงาน (The Employment Measure Act – EMA)

ในปี 1966 รัฐบาลญี่ปุ่นได้บัญญัติ กฎหมายมาตรการการจ้างงาน (The Employment
Measure Act – EMA) เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองการจ้างงานในกระบวนการรับสมัครและการรับแรงงานเข้า
ท างานในสถานประกอบการ จากการเปลี่ยนโครงสร้างประชากรและผลจากการเปลี่ยนแปลงทางสภาพ
เศรษฐกิจของประเทศ ท าให้เกิดการปรับปรุงแก้ไขกฎหมาย เพื่อผู้สูงอายุให้สามารถท างานต่อไปอย่างต่อเนื่อง
หลังจากการเกษียณตามภาคบังคับ เป็นกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับนโยบายด้านตลาดแรงงานของญี่ปุ่นและ

ลักษณะเฉพาะของระบบการจ้างงานแบบญี่ปุ่น กฎหมาย EMA จึงเป็นการบังคับหรือการก าหนดให้ นายจ้าง
ต้องมี “ความพยายาม” (To endeavor หรือ to make efforts) ในการสร้างโอกาสการจ้างงานอย่างเท่า
เทียมกันแก่ผู้ที่ต้องการท างานในการรับสมัคร (Recruitment) และการรับเข้าท างาน (Hiring)

(1) การแก้ไขกฎหมายเพื่อต่อต้านการเลือกปฏิบัติต่ออายุในปี 2001
จากผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ
ผลกระทบจากเศรษฐกิจฟองสบู่ในช่วงทศวรรษ 1990s แตก ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไปต้อง

ประสบกับปัญหาการว่างงานอันเป็นผลจากการปฏิรูปโครงสร้างองค์กร และมีความยากล าบากในการได้งาน
ใหม่ เนื่องจาก ประการแรก ระบบการจ้างงานของญี่ปุ่นไม่เอื้ออ านวยต่อการจ้างงานแรงงานตกงานที่มีอายุวัย
กลางคนเข้าท างานเพื่อการจ้างงานระยะยาว (ภายใต้ระบบการจ้างงานตลอดชีวิต) ที่เป็นธรรมเนียมปฏิบัติของ
สถานประกอบการของญี่ปุ่น ประการที่สอง การเข้าท างานในวัยกลางคน ซึ่งหมายถึง ผู้ที่ต้องการท างานเคย
ท างานในสถานประกอบการอื่นมาก่อน จะได้รับเข้าท างานจากสถานประกอบการใหม่ได้ยาก ถึงแม้ว่าจะมี

สถานประกอบการที่ต้องการได้คนงานใหม่นอกฤดูกาลสมัครงาน นายจ้างก็มักจะติดประกาศในการรับสมัคร
และการรับเข้าท างาน ว่า “ส าหรับผู้ที่มีอายุไม่เกิน 40 ปี” ซึ่งถือได้ว่ามีการเลือกปฏิบัติต่ออายุในการจ้างงาน
ภายใต้สถานการณ์ดังกล่าวข้างต้น ท าให้เกิดการแก้ไขปรับปรุงกฎหมาย EMA ในปี 2001 โดย

ก าหนดให้นายจ้างหรือสถานประกอบการ จะต้องมี “ความพยายามในการให้โอกาสอย่างเท่าเทียมกัน” แก่ผู้ที่
ต้องการท างานในการรับสมัครและการรับเข้าท างานโดยไม่ค านึงถึงอายุ (to ‘endeavor to provide equal
opportunity’ to workers in relations to recruitment and hiring irrespective of age) เพื่อให้ผู้ที่
ต้องการท างานได้แสดงศักยภาพของตนเองในการท างานได้เต็มที่ โดยกฎหมายนี้ ได้มีข้อยกเว้นด้วยเหตุผล
10 ประการแก่นายจ้างหรือสถานประการในการจ ากัดอายุ ซึ่งได้ระบุไว้แนวทางปฏิบัติของกระทรวง

สาธารณสุข แรงงาน และสวัสดิการ (the guidelines of the Ministry of Health, Labor and Welfare)
ข้อยกเว้นในการเลือกปฏิบัติต่ออายุนั้น แนวปฏิบัติของกระทรวงฯ ได้จัดแบ่งออกได้เป็น
3 ประเภท รวม 10 เหตุผล ได้แก่