Page 188 - รายงานการศึกษา ปัญหาและผลกระทบด้านสิทธิมนุษยชนจากนโยบายของรัฐบาลในการประกาศสงครามต่อสู้เพื่อเอาชนะยาเสพติด เมื่อปี พ.ศ. 2546

๑๗๑

เกิดขึ้นในเรื่องร้องเรียนหลายๆ เรื่อง อันเป็นที่มาของค าเรียกบัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดว่า
“บัญชีด า” ซึ่งเจ้าหน้าที่ของรัฐในบางท้องที่ได้เปิดเผยรายชื่อในบัญชีด าซึ่งควรเก็บเป็นความลับ โดยน าไป

แจ้งให้เจ้าตัวผู้มีรายชื่อในบัญชีด าทราบ พร้อมแนะน า ข่มขู่ ให้ไปรายงานตัว โดยเจ้าหน้าที่ของรัฐในบาง
ท้องที่ถึงกับขู่ว่า หำกไม่ไปรำยงำนตัวจะไม่รับรองควำมปลอดภัยในชีวิต ท าให้ชาวบ้านจ านวนมากที่
เป็นผู้บริสุทธิ์ต้องตกอยู่ในสภาวะล าบาก เพราะหากไม่ไปรายงานตัวก็ถือว่าไม่ได้ให้ความร่วมมือกับทาง
ราชการ แต่ถ้าไปรายงานตัวกลับเป็นการยอมรับความผิดทั้ง ๆ ที่ตนเองมิได้กระท า นอกจากนั้น
การจัดท าบัญชีด าที่ไม่มีมาตรการตรวจสอบข้อมูลที่ดีพอ ยังมีผลกระทบต่อสิทธิของบุคคลอย่างรุนแรง

เช่น ท าให้เกิดความเดือดร้อน อับอายขายหน้า เสื่อมเสียชื่อเสียง เสื่อมเกียรติของคนในครอบครัว
ไม่สามารถเข้าสมาคมกับชุมชนได้ตามปกติ ในบางพื้นที่ประธาน อบต. และผู้ใหญ่บ้าน (ที่เป็นชาวเขา)
ในหลายพื้นที่ถูกปลดจากต าแหน่งเพราะมีชื่อในบัญชีด า โดยไม่มีโอกาสพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตน

หรือเพราะถูกอ้างว่าไม่มีประสิทธิภาพในการด าเนินการตามนโยบายของรัฐ
โดยนัยดังกล่าว บัญชีรายชื่อผู้เกี่ยวข้องกับยาเสพติดหรือบัญชีด าจึงเป็น
เครื่องมือประการแรกขององค์กรของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ เพื่อใช้เป็น “ฐาน” ของการปฏิบัติการต่างๆ
ต่อไป เพื่อให้บรรลุเป้าหมายอย่างเคร่งครัดตามเงื่อนไขและตามกรอบระยะเวลาตามนโยบายของรัฐบาล

ในการปราบปรามยาเสพติด ดังจะเห็นได้ในเรื่องร้องเรียนจ านวนไม่น้อยที่ผู้เสียหายซึ่งชื่อของตนถูกระบุไว้
ในบัญชีดังกล่าวในฐานะบุคคลเป้าหมาย เมื่อไปรายงานตัวตามค าสั่งขององค์กรของรัฐหรือเจ้าหน้าที่
ของรัฐ แล้วแต่กรณี ผู้เสียหายก็มักจะถูกลอบสังหารหรือถูกฆาตกรรมภายหลังจากกลับจากการไป
รายงานตัวแล้ว ทั้งนี้ จากการตรวจสอบร่วมกันระหว่างกระทรวงมหาดไทยและส านักงานต ารวจแห่งชาติ

พบว่ามีข้อมูลผู้เสพหรือผู้ติดยาเสพติดจ านวน ๒๖๒,๙๑๙ คน ข้อมูลผู้ค้ายาเสพติดจ านวน ๔๖,๑๗๗ คน
และข้อมูลเจ้าหน้าที่รัฐที่เกี่ยวข้องกับยาเสพติด จ านวน ๙๒๖ คน (“บัญชีด า”)
นอกจากการสูญเสียต่อชีวิตและทรัพย์สินที่เกิดขึ้นกับผู้เสียหาย (และครอบครัว
หรือญาติของผู้เสียหาย) ซึ่งเป็นประชากรพลเรือนในพื้นที่ต่างๆ ทั่วประเทศจะเกิดขึ้นภายใต้ “บริบท

เฉพาะร่วมกัน” เกี่ยวกับการด าเนินนโยบายในการปราบปรามยาเสพติดของรัฐบาลที่มี พ.ต.ท. ทักษิณ
ชินวัตร เป็นนายกรัฐมนตรี ดังกล่าวข้างต้นแล้ว หากพิจารณาลงไปในรายละเอียดของเรื่องร้องเรียนและ
คดีความผิดอาญาที่มีการร้องเรียนต่อพนักงานสอบสวนทั้งหลายนั้นแล้ว ยังจะเห็นได้ถึงลักษณะหรือ

ข้อเท็จจริงร่วมกันหรือคล้ายคลึงกันของการสูญเสียต่อชีวิตและทรัพย์สินที่เกิดขึ้นแก่ผู้เสียหาย
อย่างกว้างขวางในพื้นที่ต่างๆ ทั่วประเทศได้อีกด้วย
ลักษณะหรือข้อเท็จจริงร่วมกันหรือคล้ายคลึงกันของการสูญเสียต่อชีวิตและ
ทรัพย์สินที่เกิดขึ้นดังกล่าวแบ่งออกได้สี่ประการส าคัญ ได้แก่ ช่วงระยะเวลาที่เกิดความเสียหาย
ลักษณะของการด าเนินการที่ก่อให้เกิดความเสียหาย บุคคลที่เป็นเป้าหมายของการด าเนินการ และ

ผลลัพธ์ของการด าเนินการ และการช่วยเหลือเยียวยาผู้เสียหายหรือผู้ได้รับผลกระทบจาก
การด าเนินการ

■ ช่วงระยะเวลำที่เกิดควำมเสียหำย
ความเดือดร้อนเสียหายหรือผลกระทบต่อประชาชนพลเรือนที่เกิดขึ้น
อย่างรุนแรงและอย่างกว้างขวาง และครอบคลุมพื้นที่ทั่วทุกภูมิภาคของประเทศไทยตามเรื่องร้องเรียน
อันเป็นกรณีศึกษาและคดีความผิดทางอาญาดังกล่าวข้างต้น อันท าให้มีผู้เสียชีวิตรวมทั้งสิ้น ๒,๘๗๓ คน