Page 177 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิทธิมนุษยชนและสิ่งแวดล้อมเพื่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
P. 177
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ
ของการคุ้มครองสิ่งแวดล้อม ได้แก่ สิทธิในชีวิต สิทธิในชีวิตส่วนตัวและครอบครัว สิทธิในความเป็นเจ้าของทรัพย์สิน สิทธิ
ในเสรีภาพแห่งความคิด มโนธรรมและศาสนา สิทธิในการท�างาน เลือกงานในเงื่อนไขที่เป็นธรรมและเอื้ออ�านวยต่อการ
ท�างาน สิทธิในการมีส่วนร่วมในวัฒนธรรม ชีวิต สิทธิในมาตรฐานการด�ารงชีวิตที่เพียงพอเหมาะสมเพื่อสุขภาพ ความกินดี
อยู่ดีของตนเองและครอบครัว รวมถึงอาหาร เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัยและยารักษาโรค สิทธิในความเป็นธรรมและแสดง
ความคิดเห็นสาธารณะ สิทธิในเสรีภาพที่จะค้นหา รับรู้ และเผยแพร่ข้อมูลและความคิด เป็นต้น ซึ่งสิทธิตามปฏิญญานี้
เป็นสิทธิมนุษยชนที่ได้รับการปรับใช้กับการคุ้มครองสิ่งแวดล้อมได้ในระดับหนึ่ง
ในเวลาต่อมา พบว่านับแต่มีปฏิญญาว่าด้วยสิทธิในการพัฒนาเป็นต้นมา จะเห็นถึง
ความพยายามในการน�าเรื่องสิ่งแวดล้อมมาบัญญัติไว้ทั้งโดยตรงและโดยอ้อมในตราสารที่ไม่มีผลผูกพันรัฐ วิวัฒนาการ
ของสิทธิในการพัฒนานั้นที่ประชุมสมัชชาใหญ่สหประชาชาติ เมื่อวันที่ ๑๕ กุมภาพันธ์ ๒๐๐๐ เคยตีความสิทธิในการพัฒนา
ว่าสิทธินี้จะมีความสมบูรณ์หากมีการส่งเสริมสิทธิในอาหาร สิทธิในน�้าสะอาด ซึ่งเป็นสิทธิมนุษยชนพื้นฐานทั้งในระดับชาติ
และสังคมระหว่างประเทศ
ปฏิญญากรุงเวียนนาและแผนปฏิบัติการ ค.ศ. ๑๙๙๓ เริ่มมีความชัดเจนที่จะกล่าวถึง
สิ่งแวดล้อมว่า สิทธิในการพัฒนาควรจะปฏิบัติเพื่อสร้างความยุติธรรมทั้งการพัฒนาและสิ่งแวดล้อมส�าหรับคนรุ่นปัจจุบัน
และอนาคตอย่างเท่าเทียม ที่ประชุมฯ ตระหนักดีว่าการทิ้งเทสารพิษ สารอันตรายและของเสียโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ถือเป็นภัยคุกคามร้ายแรงต่อสิทธิมนุษยชนในการด�ารงชีวิตและสุขภาพของทุกคน แสดงให้เห็นว่าสิทธิของอนาคตชนเริ่ม
เข้ามามีบทบาทในการก�าหนดสิทธิมนุษยชนต่อไปด้วย
นอกจากนี้ ปฏิญญากรุงปักกิ่งและปฏิญญาว่าด้วยสิทธิของชนพื้นเมืองก็ได้กล่าวถึง
การปกป้องคุ้มครองสิ่งแวดล้อมว่าเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มาตรา ๒๙ แห่งปฏิญญาว่าด้วย
สิทธิของชนพื้นเมืองที่ระบุว่า ชนเผ่าพื้นเมืองมีสิทธิในการอนุรักษ์และปกป้องสิ่งแวดล้อมและความสามารถทางการผลิต
ของที่ดิน อาณาเขต และทรัพยากร รัฐควรจัดตั้งโครงการให้ความช่วยเหลือแก่ชนเผ่าพื้นเมืองในการอนุรักษ์และปกป้อง
สิ่งแวดล้อม โดยไม่มีการเลือกปฏิบัติ อันเป็นการแสดงให้เห็นถึงการป้องป้องคุ้มครองสิ่งแวดล้อมที่ส�าคัญ
อย่างไรก็ดี โดยสรุปจะเห็นว่าไม่มีตราสารสิทธิมนุษยชนฉบับใดทั้งที่มีผลผูกพันและ
ไม่ผูกพันที่กล่าวว่า สิทธิในสิ่งแวดล้อมเป็นสิทธิมนุษยชนโดยเอกเทศ แต่ขณะเดียวกันคงปฏิเสธมิได้ว่าการคุ้มครอง
สิ่งแวดล้อมเกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชนอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
๖.๑.๑.๓.๒ ตราสารสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชน
(๑)ตราสารสิ่งแวดล้อมระหว่างประเทศที่มีผลผูกพันรัฐภาคีและเกี่ยวข้องกับ
สิทธิมนุษยชน
176
