Page 98 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

ประกาศใชเมื่อ 1 ธันวาคม รศ. 116 ใหผูที่จะกานหรือตัดไมสักจะตองไดรับอนุญาตจากเจาหนาที่กอน ในสมัย

รัชกาลที่ 6 ไดทรงตรา “พระราชบัญญัติรักษาปาพระพุทธศักราช 2456” ออกมาบังคับใชมีสาระสําคัญคือ

กําหนดวิธีการทําไมเพื่อรักษาพรรณไมและสภาพของปาไวโดยมีขอหามมิใหถางปาดง หรือ ปาดิบทําไรขาว
เปนอันขาด แตก็อนุญาตใหราษฎรตัดฟนเอาไมหวงหามชนิดที่ 2 (ไมมีราคามาก) และชนิดที่ 3 (ไมที่ไมสูมีราคา)

ไปใชในการกุศล ใชปลูกสรางบานเรือน ใชในการกสิกรรม และใชในการจับสัตวนํ้าไดโดยไมตองเสียคาภาคหลวง

ป พ.ศ. 2484 มี พ.ร.บ.ปาไม พุทธศักราช 2484 ออกมาใชบังคับโดยยกเลิกกฎหมายเกี่ยวกับปาไมที่เคยใช
มากอนทั้งหมด และมีบทบัญญัติที่สําคัญเกี่ยวกับการทําไม การเก็บหาของปา การเก็บคาภาคหลวงไม

และของปา การแปรรูปไม และการแผวถางปา โดยบทบัญญัติในการทําไมในปานั้นใหทําไดในสองรูปแบบ
คือการอนุญาต และสัมปทาน และระหวางป พ.ศ. 2515 - 2516 ไดมีการใหสัมปทานทําไมสักและไมกระยาเลย

ระยะยาว มีกําหนด 30 ป ในพื้นที่ 301 ปา แตปาสัมปทานก็ถูกตัดฟนไมเกือบหมดทุกแหงในชวงเวลา 15 - 16 ป

เทานั้น เหตุการณอุทกภัยที่บานกระทูน อําเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช เมื่อปลายป 2531 สงผลใหรัฐบาล
ซึ่งมีพลเอกชาติชาย ชุณหะวัณ เปนนายกรัฐมนตรี ไดออกพระราชกําหนดยกเลิกสัมปทานทําไมปาบกทั้งหมด

พระราชบัญญัติปาไม พุทธศักราช 2484 ไดมีการแกไขเพิ่มเติมตอมาอีกหลายครั้ง
สาระสําคัญเกี่ยวกับที่ดินทํากินก็คือ มาตรา 54 ซึ่งหามมิใหผูใดกอสราง แผวถาง หรือเผาปา

หรือกระทําดวยประการใด ๆ อันเปนการทําลายปา หรือเขายึดถือครอบครองปาหากฝาฝนมีโทษทั้งจําทั้งปรับ

บทบัญญัตินี้ไมเปดโอกาสใหราษฎรไดเขาบุกรางถางปาเพื่อเอาที่ดินทํากินไดอยางเสรีดังที่เคยมีมาแตในสมัยโบราณ
แตก็ไมสามารถยับยั้งการกระทําของราษฎรดังกลาวได โดยเฉพาะอยางยิ่งชวงพืชเศรษฐกิจ เชน มันสําปะหลัง

และขาวโพดมีราคาดีในชวงเรงรัดการพัฒนาทางเศรษฐกิจ เปนเหตุใหปาไมเปลี่ยนเปนพื้นที่เกษตรกรรมอยางรวดเร็ว

รัฐบาลจึงไดออกกฎหมายเพื่ออนุรักษปาไม และควบคุมการทําลายปาไมอีก 3 ฉบับ คือ (1) พ.ร.บ.สงวนและคุมครอง
สัตวปา พ.ศ. 2503 (2) พ.ร.บ. อุทยานแหงชาติ พ.ศ. 2504 (3) พ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาติ พ.ศ. 2507 โดยมาตรา 4

พ.ร.บ.ปาไม พุทธศักราช 2484 ไดนิยามวา “ปา” หมายความวา ที่ดินที่ยังมิไดมีบุคคลไดมาตามกฎหมายที่ดิน

ทําใหที่ดินของราษฎรและชุมชนจํานวนมากที่ไมมีกฎหมายรองรับกลายเปนพื้นที่ปาตามกฎหมาย
สาระสําคัญของกฎหมายที่เกี่ยวของไดแก

มาตรา 4 ในพระราชบัญญัตินี้
(1) “ปา” หมายความวา ที่ดินที่ยังมิไดมีบุคคลไดมาตามกฎหมายที่ดิน

(2) “ไม” หมายความวา ไมสักและไมอื่นทุกชนิดที่เปนตน เปนกอ เปนเถา รวมตลอดถึง

ไมที่นําเขามาในราชอาณาจักร ไมไผทุกชนิด ปาลม หวาย ตลอดจนราก ปุม ตอ เศษ ปลาย และกิ่งของสิ่งนั้น ๆ
ไมวาจะถูกตัดทอน เลื่อย ผา ถาก ขุด หรือกระทําโดยประการอื่นใด

(3) “แปรรูป” หมายความวา การกระทําอยางใดอยางหนึ่งแกไม ดังนี้ คือ

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 77
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”