Page 308 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

10) ความเห็นของคณะกรรมการกฤษฎีกา เรื่องเสร็จที่ 256 - 257/2538 บันทึกเรื่องสถานะ

ทางกฎหมายของที่ดินที่สงวนหวงหามไวเพื่อใชประโยชนในราชการแตทางราชการยังไมไดเขาใชประโยชน

โดยเห็นวาในการที่จะพิจารณาวาที่ดินใดจะเปนที่ราชพัสดุหรือไม

สถานะทางกฎหมายของที่ดินที่สงวนหวงหามไวเพื่อใชประโยชนในราชการแตทางราชการยังไมได
เขาใชประโยชน โดยเห็นวา ในการที่จะพิจารณาวาที่ดินใดจะเปนที่ราชพัสดุหรือไมจะตองพิจารณาจากมาตรา 4

แหงพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518 ซึ่งเปนบทบัญญัติที่ใหคําจํากัดความของที่ราชพัสดุไวโดยไดให

ความหมายของที่ราชพัสดุไววา อสังหาริมทรัพยอันเปนทรัพยสินของแผนดินทุกชนิดเวนแตสาธารณสมบัติ

ของแผนดินดังตอไปนี้ คือ ที่ดินรกรางวางเปลา และที่ดินซึ่งมีผูเวนคืนหรือทอดทิ้งหรือกลับมาเปนของแผนดิน
โดยประการอื่นตามกฎหมายที่ดิน และอสังหาริมทรัพยสําหรับพลเมืองใชหรือสงวนไวเพื่อประโยชนของพลเมือง

ใชรวมกัน ซึ่งเปนการสอดคลองกับความในมาตรา 1304 (1) และ (2) แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยนั่นเอง

และเมื่อพิจารณายอนไปถึงประวัติความเปนมาของคําวาที่ราชพัสดุ จากคํากราบบังคมทูลของกรมพระจันทบุรี

นฤนาทถวายแดพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว ลงวันที่ 14 มีนาคม พระพุทธศักราช 2464 ซึ่งตอมา
ไดมีคําจํากัดความของที่ราชพัสดุที่ไดกําหนดไวในขอ 3 ของระเบียบการปกครองและจัดประโยชนที่ดิน

สิ่งปลูกสรางราชพัสดุ พุทธศักราช 2485 วา ที่ราชพัสดุหมายความวา “ที่ดินซึ่งรัฐบาลปกครองใชราชการอยู

หรือสงวนไวใชราชการในภายหนาและรัฐบาลไดเขาปกครองจัดประโยชน” ดังนั้น สาธารณสมบัติของแผนดิน

ที่จะถือเปนที่ราชพัสดุได ก็คือทรัพยสินที่ใชเพื่อประโยชนของแผนดินโดยเฉพาะตามมาตรา 1304 (3)
แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย เมื่อไดพิจารณาแลววา สาธารณสมบัติของแผนดินที่จะเปนที่ราชพัสดุได

จะตองเปนทรัพยสินใชเพื่อประโยชนของแผนดินตามมาตรา 1304 (3) แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย

ปญหาที่จะตองพิจารณาตอไปคือ เมื่อมีการสงวนหรือหวงหามที่ดินรกรางวางเปลาไวเพื่อใชประโยชนในราชการ

จะทําใหบริเวณที่ดินรกรางวางเปลาที่สงวนหรือหวงหามนั้นเปลี่ยนสถานะเปนทรัพยสินใชเพื่อประโยชน
ของแผนดินโดยเฉพาะตามมาตรา 1304 (3) แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ซึ่งจะถือเปนที่ราชพัสดุ

ในทันทีหรือไม คณะกรรมการกฤษฎีกาเห็นวา ที่ดินในเขตที่มีประกาศสงวนหรือหวงหามไวเพื่อประโยชน

ของทางราชการตามกฎหมาย จะมีสถานะเปนที่ราชพัสดุหรือไม ตองพิจารณาวาสวนราชการไดเขาใชประโยชนแลว

หรือไม ถาเขาใชประโยชนแลวที่ดินดังกลาวก็เปนที่ราชพัสดุ แตถายังไมไดเขาใชประโยชนหรือใชประโยชน
บางสวน สวนที่ยังไมไดใชก็ไมเปนที่ราชพัสดุแตยังคงมีสภาพเปนที่รกรางวางเปลาที่มีการสงวนหรือหวงหามตอไป

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 287
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”