Page 197 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

การขอใชประโยชนในที่สาธารณประโยชน ทบวงการเมืองประสงคขอใชในกิจกรรมเพื่อประโยชน

ในราชการและมีงบประมาณพรอมที่จะดําเนินการ แจงความประสงคตอกระทรวงมหาดไทย กรมที่ดิน หรือจังหวัด
ทองที่ พรอมระบุกิจกรรมที่ขอใชและรายละเอียดที่เกี่ยวของ เชน สถานที่ขอใช ขอบเขตเนื้อที่ แผนที่ วัตถุประสงค

โครงการ แผนงาน แผนผังการใชที่ดิน และงบประมาณกอสราง จังหวัดดําเนินการสอบสวนตามระเบียบกระทรวง
มหาดไทยวาดวยหลักเกณฑและวิธีการอนุญาตใหทบวงการเมืองใชที่ดินรัฐเพื่อประโยชนในราชการตามประมวล

กฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2541 กรมที่ดินพิจารณาวาที่ดินอยูในหลักเกณฑหรือไม ความจําเปนแกการใชประโยชน
ในราชการของทบวงการเมืองนั้นสมควรหรือไม ไดรับงบประมาณพรอมที่จะดําเนินการแลวหรือไม หากไมมี

ขอขัดของ เสนอปลัดกระทรวงมหาดไทยอนุมัติและแจงกลับไปยังทบวงการเมืองและจังหวัดทราบ
การเปลี่ยนสภาพที่สาธารณประโยชน การเปลี่ยนสภาพที่ดินอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดิน

สําหรับพลเมืองใชรวมกัน จากการใชเพื่อสาธารณประโยชนอยางหนึ่งเปนอีกอยางหนึ่ง จะตองเปนการดําเนินการ
โดยทบวงการเมือง (สวนราชการที่มีฐานะเปนนิติบุคคลของราชการสวนกลาง ราชการสวนภูมิภาค ราชการ

สวนทองถิ่น) เทานั้น และมีวัตถุประสงคเพื่อปรับปรุงหรือพัฒนาไปใชเพื่อสาธารณประโยชน เชน การถมคลอง
เพื่อเปลี่ยนเปนถนน ในการดําเนินการทบวงการเมืองจะตองยื่นคําขอตอจังหวัดพรอมโครงการและรายละเอียด

ในการดําเนินการ จังหวัดจะตองแตงตั้งคณะกรรมการตรวจสอบขอทราบความเห็นไปยังหนวยงานราชการที่เกี่ยวของ
และสรุปความเห็นของคณะกรรมการของสวนราชการที่เกี่ยวของและความเห็นของจังหวัดรายงานใหกระทรวง

มหาดไทยทราบ เพื่อนําเขาสูที่ประชุมคณะกรรมการพิจารณากอนนําเสนอกระทรวง มหาดไทยอนุมัติหรือสั่งการ
เปนอยางอื่นตอไปตามระเบียบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการเปลี่ยนแปลงสภาพที่ดินอันเปนสาธารณสมบัติ

ของแผนดินสําหรับพลเมืองใชรวมกัน จากการใชเพื่อสาธารณประโยชนอยางหนึ่งเปนอีกอยางหนึ่ง พ.ศ. 2543
การสิ้นสภาพและการถอนสภาพที่สาธารณประโยชน การสิ้นสภาพหรือการเปลี่ยนแปลงสถานะ

ตองเปนไปตามกฎหมาย เนื่องจากที่ดินอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดินจะโอนแกกันมิได เวนแตอาศัยอํานาจ
แหงบทกฎหมายเฉพาะหรือพระราชกฤษฎีกา นอกจากนี้หากทางราชการหรือเอกชนประสงคจะใชประโยชน

อยางอื่น ก็จะตองจัดหาที่ดินอื่นมาใหประชาชนใชประโยชนรวมกันแลวดําเนินการถอนสภาพการเปนสาธารณสมบัติ
ของแผนดินสําหรับประชาชนใชรวมกันกอน กรณีที่ประชาชนเลิกใชประโยชนรวมกันในที่ดินนั้นแลวไมตอง

หาที่ดินอื่นมาใหประชาชนใชประโยชนรวมกันแทน สําหรับการถอนสภาพหากนําไปใชเพื่อประโยชนอยางอื่นของ
ทางราชการการถอนสภาพใหกระทําโดยพระราชกฤษฎีกา แตถาการโอนไปยังเอกชนตองกระทําโดยพระราชบัญญัติ

ตามมาตรา 8 วรรคสอง แหงประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497
ภาพรวมสถานการณปญหาที่สาธารณประโยชน ทางปฏิบัติผูมีอํานาจหนาที่ปฏิบัติราชการ

มิปฏิบัติราชการตามบทบัญญัติรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 อันดํารงฐานะกฎหมายสูงสุด
แหงรัฐ

176 รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”