Page 196 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

5. การละเมิดสิทธิที่สาธารณประโยชน

5.1 ความเปนมาและภาพรวมสถานการณปญหา

1
ที่สาธารณประโยชน หมายถึง พื้นที่ที่ประชาชนใชหรือเคยใชประโยชนรวมกันตามสภาพแหงพื้นที่นั้น
และมิไดอยูในความครอบครองของบุคคลใด มีฐานะเปนสาธารณสมบัติของแผนดินประเภทพลเมืองใชรวมกัน

เดิมการกําหนดที่สาธารณประโยชนเกิดขึ้นจากสํานึกรวมของมนุษย แสดงออกเปนขอตกลงรวมหรือกฎของกลุมชน
2
ที่สาธารณประโยชน เกิดจาก 1. การสงวนหวงหามของหนวยงานรัฐ 2. การใชประโยชนรวมกัน
ที่ดินของรัฐผืนใดถาประชาชนเขาใชประโยชนรวมกันเปนระยะเวลาพอสมควรแกการเขาใจไดวาเปนที่สําหรับ
พลเมืองใชประโยชนรวมกัน แมไมมีพยานหลักฐานทางราชการ คงถือวาเปนที่ดินสาธารณประโยชนที่เกิดจาก

การใชประโยชนรวมกันโดยชอบ 3. การมีผูอุทิศให เพียงแคแสดงเจตนาตอเจาหนาที่ ไมวาจะไดทําเปนหนังสือ
และจดทะเบียนตอพนักงานเจาหนาที่หรือไม ถือวาที่ดังกลาวตกเปนที่ดินสาธารณประโยชนโดยชอบ

4. โดยสภาพธรรมชาติ ถือวาชอบโดยสภาพ
ที่สาธารณประโยชนประจําตําบลและหมูบาน เกิดจาก 1. กระทรวงมหาดไทยมีหนังสือ ที่ 473/2486

ลงวันที่ 19 ตุลาคม พ.ศ. 2486 แจงใหทุกจังหวัดและอําเภอจัดหาสถานที่ทําเปนที่ดินสาธารณประโยชนประจํา
ตําบลและหมูบาน ตําบลละ 50 ไร และหมูบานละ 25 ไร เพื่อประโยชนแกราษฎรและ 2. โดยพิจารณาที่มาจาก

การสงวนหวงหาม ความรกรางวางเปลา มีผูอุทิศให ใชเงินภาษีบํารุงทองที่จัดซื้อ หรือรัฐและราษฎรรวมกันจัดซื้อ
เพื่อการใชประโยชนโดยสวนรวมของราษฎร เชน จัดทําเปนสนามกีฬา สถานที่พักผอนหยอนใจ ที่เลี้ยงสัตว

และเพื่อประโยชนแกตัวราษฎรในพื้นที่ เชน จัดทําแปลงสาธิตการเกษตร การจัดทําตลาดกลาง ฯลฯ

1 ที่สาธารณประโยชน หมายถึง พื้นที่ที่ประชาชนใชหรือเคยใชประโยชนรวมกันตามสภาพแหงพื้นที่นั้นและมิไดอยูในความ
ครอบครองตามชอบของบุคคลใด มีฐานะเปนสาธารณสมบัติของแผนดินประเภทพลเมืองใชรวมกัน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยฯ
มาตรา 1304
ที่สาธารณประโยชน หมายถึง ที่อันเปนสาธารณประโยชน คือที่ปศุสัตวที่จัดไวสําหรับราษฎรไปรวมเลี้ยงดวยกัน เปนตน
ตลอดจนถนนหนทาง และที่อยางอื่นซึ่งเปนของกลางใหราษฎรใชไดดวยกัน... มาตรา 122 พระราชบัญญัติลักษณะปกครองทองที่ พ.ศ. 2457
ที่ดินอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับพลเมืองใชรวมกันที่อยูในบังคับของระเบียบกระทรวงมหาดไทย วาดวย
การดูแลรักษาและคุมครองปองกันที่ดินอันเปนสาธารณสมบัติของแผนดินสําหรับพลเมืองใชรวมกัน พ.ศ. 2553 ขอ 5 นี้ หมายถึง ที่ดินสําหรับ
ประชาชนใชประโยชนรวมกัน ไมวาเปนโดยสภาพธรรมชาติ โดยการใชรวมกันของประชาชน โดยทางนิติกรรม หรือโดยผลของกฎหมาย
เชน ที่ชายตลิ่ง ที่ปาชา ทางบก ทางนํ้า สวนสาธารณะ ที่เลี้ยงสัตว และที่สาธารณะประจําตําบลหรือหมูบาน
2 คูมือการปฏิบัติงานตามแผนปฏิบัติการกําหนดขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น ดานการบริหารจัดการ
และการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดลอม เลม 1 การดูแลรักษาและคุมครองที่สาธารณประโยชน กรมการปกครอง จัดทําโดย
คณะกรรมการการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น สํานักงานปลัดสํานักนายกรัฐมนตรี

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 175
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”