Page 32 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง การเลือกปฏิบัติในการประกอบอาชีพของผู้ติดเชื้อเอชไอวี

รายงานการศึกษาวิจัย 5
การเลือกปฏิบัติในการประกอบอาชีพของผูติดเชื้อเอชไอวี

บุคคลมีแนวโนมที่จะถูกสังคมตีตรามีลักษณะ 3 ประการ ไดแก (1) มีความผิดปกติทางกายภาพ เชน
รางกายพิการหรือดอยความสามารถ (2) มีความเบี่ยงเบนทางดานวัฒนธรรมหรือกฎเกณฑมาตรฐานของสังคม เชน

คนที่มีความผิดปกติทางจิต ผูติดยา หรือผูมีพฤติกรรมรักรวมเพศ และ (3) ความแตกตางทางเผาพันธุ เชื้อชาติ
ชนชั้น ศาสนา เชน ชนกลุมนอย

การตีตราเปนการใหความหมายทางสังคมที่สงผลตอการรับรูของบุคคลในทางลบ การรับรูนี้อาจเปนสิ่งที่
สัมผัสไดหรืออาจจะสัมผัสไมได บุคคลที่มีลักษณะพึงประสงคจะรูสึกอยูเหนือกวา (Superior) สวนบุคคลที่มี

ลักษณะไมพึงประสงคจะรูสึกตํ่าตอย (Inferior) กระบวนการตีตราจึงเปนผลจากการเปรียบเทียบทางสังคม ทําให
เกิดการแบงแยกและการลดคุณคา การตีตราจึงเปนตนทางของปญหาการเลือกปฏิบัติที่ตามมา

1.4.1 ระดับและปฏิบัติการเลือกปฏิบัติกับผูติดเชื้อเอชไอวี
การเลือกปฏิบัติตอผูติดเชื้อ อาจเกิดไดในทุกระดับ ไดแก
6
1. การเลือกปฏิบัติในระดับกฎหมายและนโยบาย หรือขั้นตอนการบริหารจัดการ ซึ่งรัฐมักจะ
พิจารณาวาเปนความจําเปนในการปกปองคนทั่วไป ตัวอยางของมาตรการตีตราและการเลือกปฏิบัติในรูปแบบนี้

อาจพบไดในขอบังคับในการตรวจเลือด/คัดกรองโรคเอดสในการทํางาน การจํากัดสิทธิ หรือขอหามของผูติดเชื้อ
เอชไอวีในบางอาชีพ การหามผูติดเชื้อเดินทางเขาบางประเทศ การบังคับใหตรวจเอดสเพื่อขอใบอนุญาตทํางาน

เปนตน
2. การเลือกปฏิบัติในระดับสถาบัน เชน สถานศึกษาในบางประเทศไมอนุญาตใหเด็ก

ที่ติดเชื้อเขาเรียน การลอเลียนในกลุมนักเรียน การไมรับผูติดเชื้อเขาทํางาน หรือบางศาสนาบังคับใหมี
การตรวจเลือดกอนจะรับเขาเปนนักบวช เปนตน

3. การเลือกปฏิบัติระดับชุมชน ในสังคมที่มีระบบวัฒนธรรมที่ใหความสําคัญกับปจเจกบุคคล
มักมองวาการติดเชื้อเอชไอวีเปนเรื่องของความไมรับผิดชอบ ในขณะที่สังคมที่มีวัฒนธรรมที่ใหความสําคัญกับสวนรวม

การติดเชื้อเอชไอวีเปนเรื่องนาอับอายสําหรับครอบครัวและชุมชน ทําใหผูติดเชื้อถูกกีดกันและเลือกปฏิบัติ ทั้งใน
ชุมชนและครอบครัวตนเอง

1.4.2 สาเหตุของการเลือกปฏิบัติและการตีตราตอผูติดเชื้อเอชไอวี
Richard Parker et.al. ชี้ใหเห็นวาสาเหตุสําคัญของการตีตราและการเลือกปฏิบัติ

ตอผูติดเชื้อเอชไอวีวา นอกจากจะมาจากการถูกจัดประเภทวาไมปกติ ทั้งในแงของพฤติกรรมทางเพศที่ผิดไปจาก
คนทั่วไป เชื้อชาติ (เชน มายาคติทางเชื้อชาติเกี่ยวกับพฤติกรรมทางเพศของคนผิวดํา) และชนชั้น (คนจน

มีความเสี่ยงในการติดเชื้อมากกวาคนรวย) แลว ยังมาจากความหวาดกลัวการติดเชื้อและอาการของโรคดวย สาเหตุ
ของการตีตราและเลือกปฏิบัติเหลานี้มักมีความเชื่อมโยงและสงอิทธิพลซึ่งกันและกัน และยิ่งทําใหปญหาการตีตรา

และเลือกปฏิบัติหยั่งรากลงไปมากขึ้นเรื่อย ๆ ซึ่งเขาเรียกวงจรนี้วาเปน วงจรอุบาทวของการตีตราและเลือกปฏิบัติ
ตอผูติดเชื้อ (vicious circle of stigma and discrimination) ซึ่งเกิดขึ้นสืบเนื่องกัน ดังนี้

ขั้นแรก เนื่องจากการติดเชื้อเอชไอวีมักเกี่ยวของกับกลุมหรือผูที่มีพฤติกรรมที่ผิดไปจากคนสวนใหญ
ในสังคม บุคคลที่ติดเชื้อมักจะถูกตั้งขอสันนิษฐานวา เปนคนชายขอบของสังคมและอาจจะถูกตีตราในสิ่งที่พวกเขา

6 Richard Parker et.al. HIV/AIDS-related Stigma and Discrimination: A Conceptual Framework and an Agenda for Action. Horizons
Program, 2002 [online] available at http://hivaidsclearinghouse.unesco.org/search/resources/horizons.pdf