Page 34 - คู่มือการทำความเข้าใจ เรื่อง สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง
P. 34
32 คู่มือ การทำาความเข้าใจ เรื่อง สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง
เนื่องจากการตรวจสอบเป็นองค์ประกอบสำาคัญของกระบวนการนี้ ในบทนี้จะเริ่มจากการ
อภิปรายถึงความหมายและองค์ประกอบของการตรวจสอบตามกลไกสิทธิมนุษยชน นอกจากนั้นยัง
เน้นย้ำาบทบาทสำาคัญของภาคประชาสังคมในการตรวจสอบการละเมิดและการสนับสนุนการส่งเสริม
และคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
การติดตามตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน โดยทั่วไปแล้วหมายถึง การรวบรวม
การตรวจสอบความจริง และการใช้ข้อมูลเพื่อประเมินสถานะของสถานการณ์หรือกรณีปัญหาการ
ละเมิดสิทธิมนุษยชนที่เกิดขึ้น องค์ประกอบของการติดตามตรวจสอบ มีดังต่อไปนี้ ๙
๑. เป็นกระบวนการที่ใช้ระยะเวลายาวนานในการดำาเนินการ เป็นกระบวนการรวมรวมข้อมูล
หรือรับข้อมูล มากที่สุดเท่าที่จะมากได้
๒. เป็นการสังเกตสถานการณ์อย่างใกล้ชิด โดยปกติแล้วเป็นการพิจารณา สืบสวน หรือ
บันทึกความเป็นไปของสถานการณ์อย่างสม่ำาเสมอ หรือเป็นระยะๆ
๓. มาตรฐานและบรรทัดฐาน เช่น สิทธิพื้นฐานที่ได้ประกันไว้ในกฎหมายสิทธิมนุษยชน
ระหว่างประเทศ รัฐธรรมนูญ และกฎหมายภายในประเทศ เช่น พระราชบัญญัติ
พระราชกฤษฎีกา กฎกระทรวง ระเบียบข้อบังคับ คำาตัดสินของศาล นโยบายแห่งรัฐ
เป็นต้น ได้รับการใช้เพื่ออ้างอิงว่า อะไรเป็นสิ่งผิดปกติในสถานการณ์นั้นๆ
๔. เครื่องมือหรือข้อกำาหนด เช่น กฎหมายระหว่างประเทศอและระดับภูมิภาค ที่รัฐได้ให้
สัตยาบันแล้วหรือพันธกรณีสิทธิมนุษยชนที่ระบุไว้ในรัฐธรรมนูญ ก็ใช้ในกระบวนการ
ติดตามตรวจสอบด้วยและเป็นฐานในอันที่จะให้เกิดการดำาเนินการสืบต่อ
๕. ผลลัพธ์ของการติดตามตรวจสอบโดยส่วนใหญ่แล้วคือรายงานสถานการณ์ อย่างเช่น
รายงานดังกล่าวเป็นการประเมินสถานการณ์และการเสนอช่องทางการดำาเนินการสืบเนื่อง
การติดตามตรวจสอบสิทธิมนุษยชนเป็นกระบวนการประเมินว่า มาตรฐานหรือบรรทัดฐาน
สิทธิมนุษยชนได้รับการยอมรับหรือนำาไปใช้ในกฎหมายและการปฏิบัติภายในประเทศ หรือไม่
วัตถุประสงค์ทั่วไป คือ เพื่อแจกแจงช่องโหว่ และชี้แนะขั้นตอนและแนวทางในการอุดช่องโหว่เหล่านั้น
ใครเป็นผู้รับผิดชอบในกระบวนก�รติดต�มตรวจสอบสิทธิมนุษยชน
ภายใต้กลไกสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศและระดับภูมิภาค การติดตามตรวจสอบสิทธิ
มนุษยชนสำาเร็จได้ด้วยการปฏิสัมพันธ์กันอย่างมีพลวัตของผู้กระทำาการ ๓ ประเภท คือ สถาบันระหว่าง
รัฐบาลในระดับระหว่างประเทศและระดับภูมิภาค องค์กรอิสระระดับชาติ และองค์กรภาคประชาสังคม
หรือองค์กร NGO องค์กรเหล่านี้มีบทบาท ดังต่อไปนี้
๙ What is Monitoring, by Manuel Guzman and Bert Verstappen, Volume 1, Human Rights Monitoring and
Documentation Series, HURIDOCS, 2001
