Page 131 - คู่มือสำหรับผู้ดำเนินการอบรมสำหรับหลักสูตรอบรมเรื่อง สิทธิและหน้าที่แรงงานข้ามชาติ

เนื้อหาสำหรับวิทยากรและผูเขารวมอบรม

กระบวนการยุติธรรมคืออะไร
"กระบวนการยุติธรรม" หมายถึง หนวยงานและองคกรที่เกี่ยวของกับความยุติธรรมทั้งหมด ตั้งแต
ตนทางคือบุคคลผูกระทำและถูกกระทำ(ผูเสียหาย) ถึงพนักงานสอบสวน (ตำรวจ) อัยการ ทนายความ
ศาล และราชทัณฑ สำหรับเด็กและเยาวชน กระบวนการจะยุติหรือเริ่มตนที่สถานพินิจ และคุมครองเด็ก
และเยาวชนซึ่งในที่นี้จะเนนไปที่กระบวนการยุติธรรมทางอาญามากกวากระบวนการยุติธรรมทางแพง

ที่เปนเรื่องการเรียกคาสินไหมทดแทน
แรงงานขามชาติที่อาศัยอยูในประเทศไทยชั่วคราว เมื่อตกเปนผูเสียหายมักไมกลาใชสิทธิเรียกรอง
ตามกฎหมาย เนื่องจากไมเขาใจหรือไมทราบสิทธิของตนเอง อาทิเชน กรณีประสบภัยจากรถจนไดรับ
บาดเจ็บหรือเสียชีวิต ซึ่งตามกฎหมายคุมครองทุกคนที่ประสบภัยจากรถไมวาจะเปนใคร อยูในหรือนอกรถ
หรือบางรายถูกประทุษรายหรือฆาตกรรม แตผูเสียหายหรือทายาทกลับไมไดรับความชวยเหลือแตอยางใด
โดยเฉพาะแรงงานขามชาติที่ไมมีใบอนุญาตทำงาน (หลบหนีเขาเมือง) เมื่อเปนผูเสียหาย เจาหนาที่รัฐ
บางแหงก็ปฏิเสธการดำเนินการชวยเหลือตามกระบวนการยุติธรรม เพราะเห็นวาแรงงานรายนั้นมีสถานะ
เปนเพียงผูหลบหนีเขาเมืองหรือกฎหมายไทยไมคุมครองแตอยางใด ซึ่งถือเปนความเขาใจคลาดเคลื่อน
อยางมาก ทั้งยังขัดตอหลักนิติรัฐที่ทุกคนตองอยูภายใตกฎหมายเสมอกัน

กระบวนการดำเนินคดี
เมื่อมีผูเสียหายขอรับความชวยเหลือ เจาหนาที่ควรปฏิบัติ ดังนี้
• สรางความสัมพันธกับผูเสียหาย ทำตัวเปนมิตรเพื่อใหผูเสียหายไววางใจ
• ขอใหผูเสียหายพยายามเลาเหตุการณที่เกิดขึ้นตามลำดับ

• จดบันทึกรายละเอียดเหตุการณใหมากที่สุด อาทิเชน สภาพรางกาย สภาวะอารมณ รวมถึง
ชื่อ อายุ เพศ สถานภาพทางกฎหมายในการอยูอาศัยในประเทศไทย (การบันทึกขอเท็จจริง)
• สอบถามวัตถุประสงคหรือความตองการใหชวยเหลือของผูเสียหาย
• แนะนำแนวทางการชวยเหลือใหผูเสียหายทราบ เชน การไปตรวจรางกาย การแจงความรองทุกข
หรือแนวทางอื่นๆ ที่เกี่ยวของ

ความสำคัญของการบันทึกขอเท็จจริง
การบันทึกขอเท็จจริงเปนสิ่งสำคัญอยางยิ่ง เพราะชวยในการรวบรวมขอมูล วิเคราะหปญหาของ
ผูเสียหายในเบื้องตน และสะดวกในการเรียกและตรวจสอบขอมูลภายหลัง พนักงานเจาหนาที่สามารถ

นำไปใชเปนขอมูลเบื้องตนตลอดจนการประเมินสถานการณทิศทางการดำเนินคดีในอนาคตตอไป ทั้งนี้
แตละองคกรที่ดำเนินการรับเรื่องรองทุกขควรมีแบบบันทึกขอเท็จจริงที่เปนมาตรฐานเพื่อรวบรวมขอมูล
ใหมากที่สุด ทั้งรายละเอียดเหตุการณเชน วัน เวลา สถานที่ พยานในที่เกิดเหตุ รวมถึงพยาน เอกสาร เชน
ทร.38/1 บัตรประจำตัวบุคคลผูไมมีสถานะทางทะเบียนหรือบัตรอนุญาตทำงานที่ปรากฏชื่อ ที่อยู ซึ่งจะเปน
ประโยชนตอการตรวจสอบขอมูล หรือกรณีปญหาคาจาง ควรมีเอกสารการจายเงิน (slip) เพื่อประกอบการดำเนินคดี
ซึ่งแรงงานเองควรถายสำเนาเก็บไวในกรณีจำเปนหรือตองการใช และปองกันการสูญหายหรือเสียหาย

บทที่ 5 สิทธิในการเขาถึงกระบวนการยุติธรรมของแรงงานขามชาติ 115