Page 35 - วารสารกฎหมายสิทธิมนุษยชน. ปีที่ 1 ฉบับที่ 3 (กันยายน - ธันวาคม 2563)

1.
34 ว�รส�รกฎหม�ยสิทธิมนุษยชน

1. ความเป็นมาของหลักสิทธิมนุษยชน

ปัจจุบัน คำ�ว่� “สิทธิมนุษยชน” หรือ “Human rights” นั้น ถือเป็นคำ�ที่คุ้นเคยกันเป็นอย่�งดี
ในฐ�นะแนวคิดจ�กสังคมตะวันตกที่มีพัฒน�ก�รควบคู่ม�กับหลักศีลธรรมที่เชื่อว่�มนุษย์ได้คว�มเท่�เทียมกัน
จ�กเทพเจ้�หรือธรรมช�ติและส�ม�รถเป็นอิสระได้ด้วยก�รสร้�งกฎเกณฑ์ขึ้นม�กำ�หนดวิถีชีวิตของตนเอง 2
ต�มแนวปรัชญ�กฎหม�ยธรรมช�ติของพวกโซฟิสต์ (Sophists) ในสมัยอ�ณ�จักรกรีก และกล�ยม�เป็น
กฎหม�ยที่มีระบบชัดเจนม�กขึ้นในสมัยอ�ณ�จักรโรมัน ซึ่งแม้ว่�จะมีก�รตั้งข้อสังเกตว่�ระบบกฎหม�ยโรมัน
นั้นยังมีลักษณะที่แฝงแนวคิดเชิงอำ�น�จนิยมอยู่พอสมควรก็ต�ม เช่น ก�รแบ่งชนชั้นของประช�ชนช�วโรมัน
ออกเป็นสองชนชั้นใหญ่ คือ Patrician (ชนชั้นปกครอง) และ Plebian (ประช�ชนทั่วไป) ซึ่งจะมีสิทธิ
ท�งสังคมและท�งกฎหม�ยที่แตกต่�งกัน หรือในกรณีที่ผู้ปกครองส�ม�รถอ้�งหลัก public utility
(ประโยชน์ส�ธ�รณะ) ขึ้นม�เป็นข้อยกเว้นที่จะก�รทำ�ก�รละเมิดสิทธิประช�ชนได้อยู่เสมอ เช่น ในสมัย
จักรพรรดิ Nero มีเหตุก�รณ์ที่ท�สร�ยหนึ่งฆ่�น�ยท�ส ซึ่งกฎหม�ยในยุคนั้นระบุว่�จะต้องทำ�ก�รฆ่�ท�ส
ทุกคนที่เหลืออยู่ในบ้�นของน�ยท�สนั้นทั้งหมด จึงมีก�รตัดสินประห�รชีวิตท�สจำ�นวน 400 คน ทั้งช�ย
หญิงและเด็ก แม้ว่�จะมีก�รประท้วงของสม�ชิกวุฒิสภ�โรมันบ�งร�ยแต่ก็ไม่เป็นผล เนื่องจ�กสม�ชิก
3
ในสภ�ส่วนใหญ่ล้วนเป็นน�ยท�สนั่นเอง แต่ก็ถือว่�โรมันยังเป็นยุคแรกที่มีก�รเริ่มต้นนำ�เอ�ระบบกฎหม�ย
4
ม�คุ้มครองสิทธิของพลเมืองอย่�งเป็นรูปธรรมและถือว่�เป็นร�กฐ�นของหลักสิทธิมนุษยชนในยุคสมัยต่อม�
จ�กนั้นก�รพัฒน�แนวคิดของก�รคุ้มครองสิทธิพลเมืองก็มีอย่�งต่อเนื่องเรื่อยม�ต�มสภ�พบริบท
ท�งสังคมในแต่ละยุคสมัย เช่น บ�งยุคก็อ�จจะอยู่ภ�ยใต้อิทธิพลของหลักศ�สน� (คริสต์) บ้�ง หรือบ�งยุค
ก็อ�จจะอยู่ภ�ยใต้อิทธิพลของแนวคิดที่ยึดถือกฎหม�ยเป็นสิ่งเด็ดข�ดสูงสุดบ้�ง โดยหลักสิทธิมนุษยชน
ในรูปแบบที่ปร�กฏในยุคปัจจุบันได้เริ่มพัฒน�ขึ้นในช่วงปล�ยของยุคฟื้นฟูศิลปวิทย�ก�ร (Renaissance)
ผ่�นเหตุก�รณ์สำ�คัญหล�ยเหตุก�รณ์ ได้แก่

1) ก�รประก�ศพระร�ชบัญญัติว่�ด้วยสิทธิพื้นฐ�นของพลเมือง ค.ศ. 1689 หรือ Bill of Rights
ของอังกฤษเมื่อปี ค.ศ. 1689 ที่รับรองสิทธิพื้นฐ�นของประช�ชน และกำ�หนดให้พระร�ชกิจของพระมห�กษัตริย์
ในอันที่เกี่ยวข้องกับร�ชก�รบ้�นเมืองต้องได้รับอนุมัติจ�กรัฐสภ�ก่อน

2) ก�รประก�ศอิสรภ�พในอเมริก�เมื่อ ปี ค.ศ. 1776 ซึ่งเป็นก�รประก�ศอิสรภ�พของอ�ณ�นิคม
ของอังกฤษในทวีปอเมริก�เหนือจำ�นวน 13 อ�ณ�นิคม ว่�จะไม่ถือเป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิอังกฤษอีกต่อไป
ภ�ยใต้แนวคิดว่� มนุษย์ทุกคนเท่�เทียมกัน และพระผู้สร้�งได้มอบสิทธิที่เพิกถอนมิได้ไว้ให้แก่มนุษย์ทุกคน
ได้แก่ ชีวิต เสรีภ�พ และก�รแสวงห�คว�มสุข

3) ก�รปฏิวัติฝรั่งเศสเมื่อปี ค.ศ. 1789 ซึ่งเป็นก�รเปลี่ยนแปลงระบบก�รปกครองของฝรั่งเศส
เป็นระบอบส�ธ�รณรัฐและประช�ธิปไตยเสรีนิยมและเป็นที่ม�ของคำ�ขวัญที่ว่� “เสรีภ�พ เสมอภ�ค
และภร�ดรภ�พ” ซึ่งกล�ยม�เป็นคำ�ขวัญประจำ�ช�ติของประเทศฝรั่งเศสในปัจจุบัน

2 BO Zhenfeng, The Basis of Human Rights in Early Ancient Greek Philosophy[Online], available URL: http:// www.chinahuman-
rights.org/html/2019/MAGAZINES_0712/13477.html (August, 2020).
3 Stephen Bennetts. (2001) “Human Rights in the Ancient World by Richard Bauman,” Australian Journal of Human Rights 11;
7(1),196: [Online], available URL:http://classic.austlii.edu.au/au/journals/AUJlHRights/2001/ 11. html#fnB3 (August, 2020).
4 From Human Rights in the Ancient World, by Richard Bauman, 2000, London and New York: Routledge Classical Monographs.
ปฏิญญ�ส�กลว่�ด้วยสิทธิมนุษยชน [Online], available URL: https://www.amnesty.or.th/our-work/hre/udhr.