Page 137 - รายงานการศึกษาวิจัยฉบับสมบูรณ์ สิทธิชุมชนในการจัดสรรทรัพยากรน้ำโดยใช้แนวทางสันติวิธี : กรณีศึกษาพื้นที่ต้นน้ำของประเทศไทย
P. 137
120
และสิ่งแวดล้อมในขณะนั้น ซึ่งการแก้ไขปัญหาดังกล่าวเป็นที่พอใจทั้งสองฝ่ายโดยชาวบ้านสามารถใช้
ประโยชน์จากประปาภูเขาได้
ตลอดระยะเวลา 10 ปีที่ผ่านมา พบว่า ระดับน้้าของล้าน้้าชียังไม่ค่อยเปลี่ยนแปลงมากนัก
เมื่อเปรียบเทียบกับช่วงเวลาเดียวกัน โดยต้นน้้าอยู่ห่างจากหมู่บ้าน ประมาณ 13 กิโลเมตร ต้นน้้าเป็น
น้้าผุด (ไม่เป็นแบบแอ่ง) ซึ่งเกิดจากความอุดมสมบูรณ์ของป่าต้นน้้า โดยมีน้้าไหลลอดตลอดทั้งปี
อย่างไรก็ตาม ยังขาดข้อมูลที่ชัดเจนที่สามารถระบุว่า ต้นน้้าชีที่แท้จริงนั้นอยู่ในเขตพื้นที่จังหวัด
เพชรบูรณ์หรือเขตภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ แต่สันนิฐานว่าต้นน้้าชีมาจากเขตป่าของจังหวัดเพชรบูรณ์ที่
ป่าด้านบนยังคงความอุดมสมบูรณ์ มีสัตว์ป่าหลากหลายชนิด เช่น ช้างป่า หมาใน เก้ง หมูป่า และ
กระทิง เป็นต้น เนื่องจากเป็นเขตรอยต่อของเขตอุทยานแห่งชาติ ได้แก่ ภูเขียว น้้าหนาว ดอยผาผึ้ง
และภูกระดึง
การใช้ประโยชน์จากล าน าชี ชุมชนสามารถใช้ประโยชน์จากล้าน้้าชีในภาคการเกษตร แต่
ด้วยการที่ประสบปัญหาขาดแคลนน้้าใช้ในช่วงฤดูแล้ง กรมชลประทานจึงเข้ามามีบทบาทในการแก้ไข
ปัญหาดังกล่าว ด้วยการเข้ามาส้ารวจพื้นที่เพื่อวางแผนการผันน้้าจากล้าน้้าชีไปยังอ่างเก็บน้้าแล้วจึง
กระจายน้้าไปยังพื้นที่นอกเขตชลประทานในล้าดับต่อไป
ปัญหาการใช้ประโยชน์จากล าน าชี พื้นที่ต้นน้้าประสบปัญหาขาดแคลนน้้าในช่วงฤดูแล้ง
และเนื่องจากการผลิตในภาคการเกษตร โดยเฉพาะการผลิตมะม่วงที่ต้องใช้สารเคมีในขั้นตอนการ
ผลิต เช่น การใช้สารเคมีเพื่อชักน้าการออกดอกส้าหรับการผลิตมะม่วงนอกฤดูกาลหรือเหลื่อมฤดูกาล
(มะม่วงออกก่อนฤดู แต่ไม่ถึงกับเป็นมะม่วงนอกฤดูกาล) เป็นต้น ดังนั้น หากมีฝนตกสารเคมีเหล่านั้น
จะถูกชะล้างแล้วไหลลงสู่แหล่งน้้าธรรมชาติซึ่งรวมถึงล้าน้้าชีด้วย ทั้งนี้ นอกจากน้้าในล้าน้้าชีจะ
ปนเปื้อนสารเคมีแล้ว การปนเปื้อนดังกล่าวยังส่งผลกระทบต่อสัตว์น้้าที่อาศัยในแหล่งน้้าดังกล่าว
อย่างไรก็ตาม ผลกระทบของปัญหานี้ยังไม่ได้รับการศึกษาที่ชัดเจน
แผนการใช้ประโยชน์จากล าน าชีในอนาคต บ้านโหล่นและหมู่บ้านข้างเคียงควรมีอ่างเก็บน้้า
เพื่อส้ารองน้้าส้าหรับใช้สอยตลอดทั้งปี แต่ยังขาดการมีส่วนร่วมของชุมชนในการดูแลต่อการใช้
ประโยชน์จากล้าน้้าชี หรือการได้รับงบประมาณสนับสนุนจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เช่น
องค์การบริหารส่วนต้าบล ส้าหรับให้การสนับสนุนการสร้างฝายชะลอน้้ายังมีอย่างจ้ากัด อย่างไรก็
ตาม เนื่องจากพื้นที่ป่าเป็นป่าเต็งรังซึ่งดินไม่ชุ่มน้้าจึงท้าให้การใช้ประโยชน์จากฝายชะลอน้้าได้เฉพาะ
ในช่วงฤดูฝนเท่านั้น ทั้งนี้ พบว่า กรมชลประทานได้เข้ามามีบทบาทต่อการใช้ประโยชน์จากอ่างเก็บน้้า
ประกอบด้วยอ่างเก็บน้้าตามโครงการในพระราชด้าริอ่างห้วยปากหมี และอ่างห้วยมะขาม ด้านบนมี
อ่างน้้ามนต์ที่มีน้้าตลอดทั้งปี ทั้งนี้ นอกพื้นที่ศึกษาก้าลังด้าเนินการสร้างเขื่อนล้าสะพุง ภายใต้โครงการ
อ่างเก็บน้้าล้าสะพุง อันเนื่องมาจากพระราชด้าริ บ้านนาเจริญ ต้าบลหนองแวง อ้าเภอหนองบัวแดง
จังหวัดชัยภูมิ
