Page 66 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

รายงานการศึกษาวิจัย
โครงการการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

เมื่อพิจารณาเนื้อหาของพิมพ์เขียวของประชาคมทั้งสามของอาเซียนแล้ว มีประเด็นใน
ด้านสิทธิมนุษยชนดังนี้
1. ประชาคมที่ได้ก าหนดวิสัยทัศน์และตัวชี้วัดการด าเนินงานที่เกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชน

มากที่สุดคือประชาคมสังคมและวัฒนธรรม (ASCC) ซึ่งมีเป้าหมายการด าเนินงานสี่ด้านแรก เกี่ยวข้องกับ
สิทธิมนุษยชนโดยตรง อีกทั้งยังมีกลไกในการขับเคลื่อนด้านสิทธิมนุษยชนในด้านสิทธิสตรีและเด็กภายใต้
ประชาคมโดยตรงคือ คณะกรรมาธิการ ACWC อย่างไรก็ตาม ข้อจ ากัดของ ASCC คือการที่
ไม่สามารถก าหนดให้ประชาคมอื่นมีเป้าหมายด้านสิทธิมนุษยชนที่สอดคล้องกัน และส่วนงานใน

ระดับประเทศสมาชิกของ ASCC เป็นหน่วยงานในด้านสังคมสงเคราะห์ (Social welfare) ซึ่งด าเนิน
มาตรการด้านสังคมต่อกลุ่มคนที่มีความเสี่ยงในการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนจากมุมมองสังคมสงเคราะห์หรือ
การให้ความช่วยเหลือ มากกว่าจากแนวความคิดด้านสิทธิมนุษยชนที่ถือว่าปัจเจกบุคคลทุกคนโดยเฉพาะ

กลุ่มคนที่มีความเสี่ยงด้านต่างๆ เป็นผู้ทรงสิทธิ (Rights holder) ที่ต้องได้รับความคุ้มครองจากภาคส่วน
ต่างๆ ที่เป็นผู้มีหน้าที่ (Duty bearer) โดยเฉพาะรัฐและองค์กรของรัฐ
2. ประชาคมเศรษฐกิจหรือ AEC เป็นองคาพยพที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดในประชาคม
อาเซียนและในหลายกรณีมักเกิดความสับสนว่าประชาคมอาเซียน (ASEAN Community) ซึ่งครอบคลุม
สามประชาคมย่อยเป็นองค์กรเดียวกันกับ AEC ซึ่งเป็นเพียงประชาคมหนึ่งเท่านั้น อย่างไรก็ตามความ

ร่วมมือทางเศรษฐกิจถือเป็นก าลังขับเคลื่อนส าคัญในประชาคมอาเซียน โดยจะท าให้ปัจจัยการผลิตซึ่ง
รวมถึงสินค้า บริการแรงงานมีฝีมือและการจัดตั้งกิจการเคลื่อนย้ายได้อย่างเสรี หรือเสรีมากขึ้นในกรณี
เงินทุนในเขตภูมิภาคอาเซียน แต่แม้ว่า AEC จะเป็นแรงขับเคลื่อนของประชาคมอาเซียนและอาจก่อให้เกิด

ผลกระทบทั้งในด้านบวกและลบต่อประเด็นสิทธิมนุษยชน แต่ในพิมพ์เขียว AEC 2015 หรือ 2558
กลับไม่ปรากฏนโยบายหรือแผนงานในด้านสิทธิมนุษยชนที่ชัดเจน มีเพียงตัวชี้วัดบางประการซึ่งมี
ส่วนเกี่ยวข้องกับสิทธิมนุษยชนอยู่บ้าง เช่นในขณะที่ AEC ก าหนดเป้าหมายการพัฒนาเศรษฐกิจอย่าง
เป็นธรรม (Equitable economic development) แต่ในรายละเอียดกลับปรากฏเพียงประเด็นการพัฒนา

วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SME) เท่านั้น หรือมีนโยบายในด้านการคุ้มครองผู้บริโภคแต่ก็มิได้
ก าหนดหน้าที่ให้กับผู้ผลิตแต่ประการใด ซึ่งการที่ AEC ไม่มีนโยบาย เป้าหมายหรือตัวชี้วัดด้านสิทธิ
มนุษยชนอย่างชัดเจนนี้เอง ท าให้การผลักดันให้เกิดการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนโดยหรือผ่าน
หน่วยงานที่รับผิดชอบด้านเศรษฐกิจเป็นไปอย่างยากล าบากในทางปฏิบัติ

3. ประชาคมการเมืองและความมั่นคง หรือ APSC มีความเกี่ยวพันกับสิทธิมนุษยชน
หลายประการโดยเฉพาะนโยบายการเข้าเมือง (Immigration policy) การปราบปรามอาชญากรรมข้าม
ชาติ (Transnational crimes) และประเด็นความมั่นคงรูปแบบใหม่ เช่น ภัยพิบัติ เป็นต้น นอกจากนั้นการ
ที่ที่ประชุมรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศอาเซียน (ASEAN Foreign Ministers Meeting: AMM

) เป็นหน่วยงานหนึ่งภายใต้ APSC ท าให้กลไกหลักในด้านสิทธิมนุษยชนอาเซียนซึ่งมีหน้าที่ต้องรายงานการ
ด าเนินการต่อ AMM ถือเป็นส่วนหนึ่งของ APSC อย่างไรก็ตาม APSC ก าหนดเป้าหมายและตัวชี้วัดด้าน
สิทธิมนุษยชนที่ยังมีลักษณะนามธรรมกล่าวคือไม่แสดงรายละเอียดและก าหนดหน้าที่ให้เฉพาะกับ AICHR

ซึ่งต้องท าหน้าที่ประสานกับหน่วยงานที่รับผิดชอบในประชาคมอื่นๆ เพื่อให้ตระหนักถึงความส าคัญและ
ร่วมมือในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน ดังนั้น ในข้อเท็จจริงจึงเกิดกรณีที่ว่า AICHR ยังไม่สามารถ
ประสานกับหน่วยงานต่างๆ โดยเฉพาะหน่วยงานที่สังกัดหรืออยู่ภายใต้ AEC และ ASCC อย่างเป็นระบบ

National Human Rights Commission of Thailand 56