Page 64 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

รายงานการศึกษาวิจัย
เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

6 ทิศทางการพัฒนาและความท้าทายด้านสิทธิมนุษยชนในอาเซียน

บทที่ 6 เป็นการน าเสนอทิศทางการพัฒนาและความท้าทายด้านสิทธิมนุษยชนในอาเซียน โดยมี
ประเด็นหลักในการวิเคราะห์สามประการคือ 1) วิสัยทัศน์และพิมพ์เขียวของประชาคมอาเซียน
2) ความท้าทายของกลไกสิทธิมนุษยชนในอาเซียนโดยเน้นที่คณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วย

สิทธิมนุษยชน (AICHR) และ 3) แนวทางการพัฒนาตราสารด้านสิทธิมนุษยชนในอาเซียน

6.1 วิสัยทัศน์และพิมพ์เขียวของประชาคมอาเซียน (ASEAN Vision and

Community Blueprints)
พัฒนาการที่ส าคัญที่สุดในแง่โครงสร้างของอาเซียนคือการตรากฎบัตรอาเซียนในปี พ.ศ. 2550
ซึ่งมีผลใช้บังคับในปี พ.ศ. 2551 โดยกฎบัตรอาเซียนถือเป็นธรรมนูญของอาเซียนที่มีสภาพนิติบุคคลแยก

ต่างหากจากประเทศสมาชิกที่ปัจจุบันมีจ านวน 10 ประเทศ ดังที่ได้วิเคราะห์ในบทที่ 3 แล้วว่า
กฎบัตรอาเซียนได้ก าหนดให้อาเซียนมีเป้าหมายในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพขั้น
พื้นฐาน และยังมีหลักการให้ความเคารพเสรีภาพขั้นพื้นฐานและส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
50
49
อีกทั้งยังก าหนดจัดตั้งกลไกสิทธิมนุษยชนส าหรับอาเซียนขึ้นเป็นครั้งแรกอีกด้วย
51

6.1.1 วิสัยทัศน์อาเซียน 2015
สมควรสร้างความชัดเจนในด้านประวัติศาสตร์ว่า วิสัยทัศน์อาเซียนเป็นเอกสารที่เกิดขึ้น

ก่อนการพัฒนากฎบัตรอาเซียน โดยวิสัยทัศน์ฉบับแรก จัดท าขึ้นในปี พ.ศ. 2540 เมื่ออาเซียนครบรอบ 30
ปี และใช้ชื่อเอกสารว่า “วิสัยทัศน์อาเซียน 2020” (ASEAN Vision 2020) ซึ่งเอกสารดังกล่าวก าหนด
วิสัยทัศน์ให้อาเซียนเป็นการรวมตัวที่สอดประสานกันของประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มี
การมองการณ์ไกล อยู่ร่วมกันอย่างสันติ มีความมั่นคงและรุ่งเรือง ผูกพันกันด้วยความเป็นพันธมิตรใน

การพัฒนาอย่างมีพลวัตและในประชาคมที่มีสังคมซึ่งห่วงใยกัน ต่อมาผู้น าอาเซียนในการประชุมครั้งที่ 9
ในปี พ.ศ. 2546 ได้ก าหนดให้จัดตั้งประชาคมอาเซียนขึ้นอย่างเป็นทางการ และในปี พ.ศ. 2550 ผู้น า
อาเซียนได้มีมติเร่งรัดให้จัดตั้งประชาคมอาเซียนให้แล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2558 และก าหนดพิมพ์เขียวของแต่

ละประชาคมขึ้น ซึ่งเป็นที่มาของเอกสารวิสัยทัศน์อาเซียน 2015 และพิมพ์เขียวของประชาคมทั้งสามแห่ง
ในการวิเคราะห์ในส่วนนี้

ด้วยข้อจ ากัดของกฎบัตรอาเซียนที่ก าหนดพันธกรณีที่มีผลผูกพันทางกฎหมายระหว่าง
ประเทศสมาชิก แต่ไม่มีการก าหนดรายละเอียดที่จ าเป็นในการอนุวัติการหรือน าไปสู่การปฏิบัติระหว่าง

ประเทศสมาชิก ดังนั้นผู้น าอาเซียนจึงได้จัดท าวิสัยทัศน์อาเซียน (ASEAN Vision) และพิมพ์เขียว
(Blueprint) ของประชาคมอาเซียนทั้งสามด้านโดยเอกสารฉบับแรกก าหนดระยะเวลาการด าเนินการจนถึง
ปี พ.ศ. 2558 ซึ่งในแต่ละประชาคม หรือ “เสา” (Pillar) จะก าหนดเป้าหมายการด าเนินการของตนเอง

ดังปรากฏในรูปที่ 4 โดยในเสาการเมืองและความมั่นคง (APSC) มีเป้าหมายสามประการคือ การเป็น
ประชาคมที่ตั้งอยู่บนกฎเกณฑ์ที่มีบรรทัดฐานและคุณค่าร่วมกัน การเป็นภูมิภาคที่มีความกลมกลืน

49 กฎบัตรอาเซียน ม. 1(7)
50 กฎบัตรอาเซียน ม. 2(i)
51 กฎบัตรอาเซียน ม. 14

National Human Rights Commission of Thailand 54