Page 167 - รายงานสรุปผลการดำเนินโครงการฝึกอบรมหลักสูตรการคุ้มครองการละเมิดสิทธิชุมชน สิทธิในที่ดิน ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม สำหรับเจ้าหน้าที่สำนักงาน กสม. ระหว่างวันที่ 19-23 สิงหาคม 2566 ณ โรงแรมกรุงศรีริเวอร์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
P. 167
การนําสืบสิทธิโดยพยานบอกเล่า
Delgamuukw v. British Columbia, [1997] 3 S.C.R. 1010
คดีนี พิพาทกันระหว่างชนพื นเมืองกับผู้ว่าการมลรัฐ โดยชน
พื นเมืองอ ้างสิทธิดั งเดิมของชนพื นเมืองเหนือที ดินเนื อที ราว
๕๘,๐๐๐ ตารางกิโลเมตร ตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญ
(Constitutional Act 1982 Section 35 (1) ซึ งรับรองสิทธิของ
ชนเผ่าพื นเมืองที มีมาแต่ดั งเดิมว่ายังคงดํารงอยู่ มิได ้ ถูกลบล ้าง
ไปโดยการตั งรกรากของชาวอาณานิคม หรือการจัดตั งรัฐ
แคนาดาขึ น) โดยชนพื นเมืองอ ้างสิทธิใช ้ สอยที ดินที มีมาตาม
ตํานานชนเผ่า แต่ศาลชั นต ้นไม่รับฟัง และตัดสินว่าหลักฐานจาก
พยานบอกเล่ารับฟังไม่ได ้ จึงถือว่าที ดินดังกล่าวเป็นที รกร ้างว่าง
เปล่า ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน
ต่อมาศาลสูงสุดของแคนาดาพิพากษารับรองสิทธิของชนเผ่า
พื นเมืองว่าได ้รับการคุ้มครองโดยยอมรับตํานานชนพื นเมืองที นํา
สืบด ้วยวาจา (Oral histories) ในฐานะเป็นหลักฐานสําคัญใน
คดีที ใช ้ ในการพิสูจน์สิทธิของชนพื นเมือง
31
สิทธิย่อมมีวิวัฒนาการได ้
และ ในคดี Delgamuukw v. British Columbia, [1997] 3 S.C.R.
1010 นี ศาลสูงแคนาดายังยอมรับด ้วยว่าสิทธิของชนพื นเมืองตาม
ตํานานดังกล่าวมีฐานะเป็นสิทธิเหนือที ดินซึ งไม่จํากัดเฉพาะสิทธิใช ้
สอยตามปกติเท่านั น แต่เป็นสิทธิที คลี คลายไปตามพัฒนาการทาง
สังคม ดังนั นจึงมีสิทธิทําเหมืองแร่ และสิทธิเก็บกิน หรือสิทธิทาง
เศรษฐกิจอย่างอื นด ้วย ไม่จํากัดอยู่เฉพาะสิทธิได ้ประโยชน์ตามจารีต
ประเพณีเท่านั น
อย่างไรก็ดี ศาลสูงแคนาดายังได ้ตัดสินด ้วยว่าความสัมพันธ์ระหว่าง
ชนเผ่าพื นเมืองกับที ดินของชนเผ่าเป็นความสัมพันธ์เชิงวัฒนธรรมซึ ง
มีลักษณะเฉพาะและมีคุณค่าพิเศษสําหรับชนเผ่าพื นเมืองอันไม่อาจ
พรากจากกันได ้ ดังนั นหากพื นที ใดมีความสัมพันธ์กับชนเผ่าเป็นพิเศษ
ในลักษณะที มีวัตถุประสงค์เฉพาะ เช่นเป็นสถานที ประกอบพิธีกรรม
สําคัญ ก็ไม่อาจนําที ดินนั นไปใช ้ อย่างอื น เช่นเป็นลานจอดรดได ้ และ
ด ้วยเหตุนี จึงไม่อาจจะนําไปจําหน่ายให ้เป็นสิทธิของเอกชนได ้ เว ้นแต่
โอนแก่รัฐบาลกลาง และโดยที เป็นสิทธิของชนเผ่าจึงเป็นสิทธิรวมหมู่
คล ้ายกับสาธารณสมบัติของชุมชนนั น ซึ งเอกชนแต่ละรายไม่อาจ
นําไปจําหน่ายแก่กันได ้ ต ้องใช ้ สิทธิโดยชุมชนเท่านั น
32
